"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Stilte op het Binnenhof

Dinsdag, 23 maart, 2021

Geschreven door: Laurens Boven, Sophie van Leeuwen
Artikel door: Jan Koster

Boeiend maar weinig kritisch verslag

[Recensie] Laurens Boven en Sophie van Leeuwen verslaan voor BNR de landelijke politiek in en vanuit Den Haag. In Stilte op het Binnenhof recapituleren zij wat er is gebeurd in de periode van februari tot en met augustus 2020. Het is een interessante blik achter de schermen in een periode die alle politici voor grote uitdagingen stelde.

De aanloop en de verloren maand

Voor degenen die het gevolgd hebben, wie niet zou je denken, is er weinig nieuws onder de zon als het gaat om wat er gebeurd is. Toch is het goed dat het verloop van de ontwikkeling van wat het coronavirus heeft aangericht zo samengebald en chronologisch is vastgelegd. Dat kan ook worden gezegd van de politieke besluitvorming en de gevolgen daarvan.

Stilte op het Binnenhof begint in februari. De politici hebben nog geen flauw benul van de ernst van wat er op ons afkomt. Signalen uit China en later uit Italië neemt men niet heel serieus. Dat verandert als de eerste besmettingen worden vastgesteld en er kort daarop al sprake is van het eerste officiële overlijdensgeval. Men is verrast en vanaf dat moment loopt men alleen maar achter de feiten aan. Het had heel anders kunnen gaan als de signalen wel op waarde zouden zijn geschat. De titel van dat hoofdstuk, De verloren maand, is heel treffend gekozen. Nederland zou zo veel beter voorbereid kunnen zijn geweest.

Dans Magazine

Enorme achterstand op snelle en onvoorspelbare tegenstander

Er volgen maanden waarin alles wordt ingezet om die achterstand in te halen. Het kost enorm veel energie. Minister Bruins kon het niet meer aan en de beelden van hoe hij in elkaar zakte staan nog helder voor de geest. Alle zeilen werden bijgezet. Allerlei beperkende maatregelen moesten worden genomen. Na enkele weken volgde een, achteraf, voorbarige zucht van verlichting toen de ergste gevolgen van de crisis leken te zijn afgewend. Het is tamelijk schokkend om te lezen dat er weinig van is geleerd. Toen de cijfers (besmettingen, ziekenhuisopnamen, overledenen) al snel weer opliepen reageerde men weer te laat. Een te lang zomerreces blijkt achteraf erg lichtzinnig te zijn geweest. Wat daarna gebeurde is niet in dit boek verwerkt.

De conclusies die getrokken kunnen worden, nu ruim een jaar later, liggen voor de hand. Onderschatting van de ernst van de situatie, overschatting van waartoe Nederland in staat was om dit aan te kunnen, negeren van allerlei waarschuwingen, het kenmerkt de politieke aanpak vanaf het begin. De auteurs geven de lezer materiaal om die conclusie te trekken, zelf blijven ze daarmee wat terughoudend.

Het vlot lezende Stilte op het Binnenhof geeft een goed inzicht in het gebrekkig functioneren van allerlei democratische instituties en de paniekerige aanpak toen men keihard met de neus op de feiten werd gedrukt. Onthullend, soms onthutsend, meestal interessant.

Ons kent ons

Er zit ook een andere kant aan die net zo onthullend is. Journalisten kunnen zomaar, onaangekondigd en zonder afspraak, bij politici binnenlopen voor een kop koffie en een praatje. Het roept vragen op over de afstand en de journalistieke onafhankelijkheid. De auteurs stellen die vragen niet en komen uiteraard ook niet aan beantwoording toe. Datzelfde geldt voor de talkshows voor wie scoringsdrift en strijd om de kijkcijfers belangrijker zijn dan een kritische en onafhankelijke houding. De indruk die achterblijft is dat het wereldje van politici en journalisten wel een erg hoog ons kent ons gehalte heeft.

Of dat erg is daar kun je vraagtekens bij zetten. Zolang zij onafhankelijk verslag kunnen doen lijkt er niet veel aan de hand. Dat lijkt mij wel een voorwaarde, want het alternatief, politici die het land besturen vanuit een ivoren toren is ook niet erg aantrekkelijk. Het is spijtig dat die reflectie ontbreekt.

Waaruit je de conclusie kunt trekken dat Stilte op het Binnenhof meer een verslag is van de gebeurtenissen in die periode dan een kritische reflectie op de stand van de politiek en het functioneren van de journalistiek. Interessant genoeg, maar ook een beetje onbevredigend.

Eerder verschenen op JKleest