Een zee van traan

Er is sinds de publicatie van de driedelige Geschiedenis van de oude Nederlandse walvisvaart van de Zuid-Afrikaanse economisch historicus C. de Jong (1972, 1978 en 1979) veel verder onderzoek gedaan naar allerlei facetten van het Nederlandse walvisvangst verleden. In masterscripties, proefschriften en in tijdschriftartikelen kwamen nieuwe gegevens aan het licht. Ook is recentelijk over de Nederlandse deelname aan de moderne walvisvangst met de “Willem Barendsz” gepubliceerd waarbij aspecten aan bod kwamen die tot dan toe weinig aandacht hadden gekregen. Die nieuwe onderzoeksaanpak had vaak een multidisciplinair karakter. Naast het gebruikelijke werk in archieven en bibliotheken werd nu voor het eerst ruimschoots aandacht besteed aan het culturele erfgoed, de materiële cultuur en de ecologische aspecten van de walvisvaart. Bij het vaststellen van de ecologische gevolgen van de walvisvangst zijn op grond van vangstaantallen schattingen gemaakt van de oorspronkelijke walvispopulaties in de vangstgebieden, waardoor de invloed van het menselijk ingrijpen in de polaire ecosystemen duidelijk wordt. Een invloed die niet alleen betrekking had op de jachtprooi, maar ook op andere dieren. Sommige dieren profiteerden namelijk van de walvisjacht en zijn er door in aantal toegenomen. Aldus is een ander, meer holistisch beeld ontstaan van deze voorbije bedrijfstak en zijn belang voor de nationale economie in het algemeen en het maatschappelijk leven in specifieke regio’s van ons land in het bijzonder. De walvisvangst werd in Nederland om economische redenen in 1964 beëindigd, ruim voordat overwegingen van milieu en bescherming de aandacht gingen vragen. De beide auteurs leggen dit nieuwe beeld vast in dit overzichtswerk.