Verzonken boeken

Welke betere gids in het paradijs der literaire vergetelheid kan men hebben dan Gerrit Komrij? Hij delft zijn goud in dit boek dikwijls uit de krochten van de negentiende eeuw, uit de enfers van vele verstofte bibliotheken. Het was een van inkt vergeven tijd, een eeuw van regelrecht brakende drukpersen en naar ijdelheden van allerlei soort smachtend lompenpapier. In dit boek staan ze bijeen: de cultuurcuriosa uit de vergeten en verloren bibliotheken. Charlot s’amuse, die klinisch-pathologische roman over de masturbatie, zo intrigerend en meeslepend dat we tot Portnoy’s klacht moesten wachten om hetzelfde thema even obsessioneel behandeld te zien. Daar is Leopold Andrian, die heel oud en geleerd werd en zeer behoudend en vooringenomen stierf, maar die toch maar op zijn negentiende dat ene onsterfelijk gebleven minimonstrum produceerde: Der Garten der Erkenntnis. We komen in dit boek William Gerhardie tegen met zijn Polyglots en Walter Mehring met zijn Verlorene Bibliothek. Thomas Lovell van Death’s Jest-Book laat ons nog eenmaal zijn sirenezang van de zoete dood vernemen. Kleuren van een heel decadent katholiek tijdperk treffen we in Henry Harlands The Cardinal’s Snuff-Box. En nog veel meer…* Onder de grond liggen miljoenen stoffelijke resten maar een ander groot leger van doodkisten huist in de bibliotheken boven de grond, als de geest die boven de knekels zweeft. Dat is het kerkhof van ons verleden, het mortuarium van onze kennis, beschaving, dwaasheid waartoe iedereen vrij toegang heeft die over de toverstaf beschikt waarmee men de doden daar tot leven wekt: de toverstaf van het alfabetisme. Onder de grond het nameloze, boven de grond de naam. Boven de grond de rechtvaardiging van de vergane gruwel in slijk. De verstilde, aristocratische bibliotheek geeft zin aan het zoevende, zinloze slagersmes van de wereldgeschiedenis. Kreten verstomden en werden letters en letters sloegen weer kreten los. Van papier zijt ge en tot papier zult ge wederkeren. – Gerrit Komrij