Datum: 27-08-2020
Het is eindelijk gelukt. Nederland heeft een International Booker Prize. Gisteravond maakte Booker jury-voorzitter Ted Hodgkinson bekend dat De avond is ongemak van Marieke Lucas Rijneveld, is bekroond met de International Booker Prize 2020. Wat een geweldig nieuws voor de schrijver, voor de vertaler, voor de uitgevers (Atlas Contact en Faber & Faber) en natuurlijk ook voor de Nederlandse letteren.
“Het is een enorme eer om de International Booker Prize 2020 te ontvangen, ik kan niet anders zeggen dan dat ik zo trots ben als een koe met zeven uiers!” was de reactie van Marieke Lucas Rijneveld. En Michele Hutchison in haar bedankspeech: “Ik wil graag de International Booker bedanken voor het in de schijnwerpers zetten van vertalingen en vertalers. Ook wil ik Marieke Lucas bedanken voor het ondernemen van deze reis met mij, net zoals de redacteuren en medewerkers bij Atlas Contact en Faber & Faber. Een boek schrijven of vertalen doe je nooit alleen.”
De Leesclub van Alles/Bazarow-recensent Tess van Brakel schrijft over het winnende boek: “De avond is ongemak is een aangrijpend verhaal over het verlies van een broer. Een verhaal over hoe leegte en eenzaamheid genadeloos toe kunnen slaan. Op poëtische en indringende wijze neemt de schrijfster ons mee met Jas, een tienjarig meisje wiens broer verdrinkt in een wak tijdens het schaatsen. De impact van de dood op het gereformeerde boerengezin wordt levendig zichtbaar gemaakt door de ogen van Jas.
‘Ze zeiden mooie dingen over mijn broer, terwijl de dood lelijk was en zo taai als een verloren tijgernootje dat we dagen na een verjaardag ergens achter een stoel vonden of onder de televisiekast.’
Jas probeert op haar eigen kinderlijke manier overeind te blijven tussen de volwassenen die langzaam verteerd worden door hun verdriet. Haar wereld, zoals hij geworden is, te doorgronden en beïnvloeden. Te redden zelfs. Zoals kinderen dit nu eenmaal doen. Haar jas die ze besluit niet meer uit te trekken. De koeien die sterven. De twee padden in de emmer die maar niet willen paren maar dat absoluut moeten doen om zo het huwelijk van haar ouders te redden. De volwassen woordkeuze van de schrijfster is hierin niet belemmerend en blijft zeer geloofwaardig.
Rijneveld schrijft gedetailleerd, meeslepend en observerend zonder afbreuk te doen aan de fantasievolle werkelijkheid van een kind dat met haar laatste kracht op zoek gaat naar redding en liefde in een omgeving die stil lijkt te staan en af lijkt te brokkelen. In de hoop terug te vinden wat ze verloren is en niet meer te verliezen dan ze aankan.”
De Leesclub van Alles/Bazarow-recensent Nico Voskuil in zijn recensie: “En jawel, alle vergelijkingen met Wolkers kloppen. Rijneveld heeft een goed oog voor de plastische, bij voorkeur smerige kanten van het menselijk bestaan. Neem de beschrijving van het drinken van het verplichte glas verse melk: ‘die meestal al een paar uur uit de tank was en lauw, en waar soms nog een geelachtig roomlaagje op lag dat bleef plakken aan je gehemelte als je te traag dronk. Het beste was om het glas melk met je ogen dicht naar binnen te klokken…’
Ook de gevoelige kant des bestaans laat ze de revue passeren. Soms moet Jas haar vader helpen de mollenklemmen te controleren. ‘Als we geen vangst hadden, dan hield vader zijn handen stijf in zijn broekzakken, dan was er niets dat om een beloning vroeg, anders dan wanneer we beethadden en we met een verroeste schroevendraaier de dubbelgeklapte bebloede lijfjes uit de klemmen peuterden, wat ik voorovergebogen deed zodat vader niet zag dat er tranen over mijn wangen gleden bij de aanblik van een klein leven dat nietsvermoedend in de val was gelopen.’”
Jaarlijks wordt de International Booker Prize toegekend aan een vertaalde roman die verschijnt in het Verenigd Koninkrijk of Ierland. De organisatie wil daarmee het “publiceren en lezen van kwaliteitsfictie van over de hele wereld in het Engels taalgebied stimuleren.” Michele Hutchison en Marieke Lucas Rijneveld ontvangen samen £ 50.000.
—
Door Roeland Dobbelaer