Polarisatie en revolutie in een grensgebied

[Recensie] In Tot Nut van Nederland. Polarisatie en revolutie in een grensgebied, 1783-1787 (2012) schetst Joost Rosendaal de periode van de late achttiende eeuw in de Langstraat en het Land van Heusden en Altena. Dit is een periode waarin radicale patriotten via politieke bijeenkomsten, oproeren, tijdschriften en pamfletten in verzet kwamen tegen de corruptie van het lokaal bestuur.

Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1700-1800

[Signalering] Literatuurgeschiedenissen bieden traditioneel een overzicht van schrijvers en hun literatuuropvattingen en van literaire werken, genres en stromingen. Worm en donder besteedt daarnaast ook ruimschoots aandacht aan alle instituten die te maken hebben met de letterkundige productie en consumptie: de literatuurstudie en -kritiek, de boekenmarkt, de genootschappen en het theaterbedrijf.

Mode, kunst, cultuur, politiek en economie in de achttiende eeuw

[Recensie] Het boek Uit de plooi. De achttiende eeuw in beweging van Joost Rosendaal verscheen bij de gelijknamige tentoonstelling in Museum Het Valkhof. De tentoonstelling liep van 2 februari tot 26 mei 2013 in Museum Het Valkhof in Nijmegen. Anders dan op het eerste gezicht lijkt,

Mensen zijn nog erger dan Yahoos

[Recensie] Een mensenvriend kun je Swift niet noemen als je De reizen van Gulliver uit hebt. Enige afstand tot de bewoners van zijn eigen land was hem althans niet vreemd. In de verre streken waar de titelheld aanspoelt valt een vergelijking met de wezens die daar leven zelden uit in het voordeel van de blanke,

Oude Bijbelteksten werpen unieke blik op Nederlandse creooltaal

Tot in de negentiende eeuw werd een Nederlandse creooltaal gesproken op de Maagdeneilanden. De sprekers waren nakomelingen van slaven die op de plantages hadden gewerkt. Taalkundige Cefas van Rossem deed promotieonderzoek aan de Radboud Universiteit naar achttiende-eeuwse handschriften.

[Interview] In de jaren tachtig van de vorige eeuw vond de Duitse onderzoeker Peter Stein in het archief van de Evangelische Broedergemeente in Herrnhut honderden pagina’s in een Nederlands Creoolse taal.

Schleiermacher doet zijn best om van de religie iets te maken dat volstrekt op zichzelf staat en verder niets nodig heeft

[Recensie] De religie wil ons maar niet loslaten. God is al diverse keren ‘dood’ verklaard. Kerken worden verbouwd tot boekhandels en poptempels. Priesters en nonnen trouwen, dominees verkondigen van de kansel niet meer in de Heer te geloven.

Daendelslezing over de Betaafse Republiek

[Recensie] Dit boekje is voortgekomen uit de door Niek van Sas gehouden eerste Daendelslezing, in januari 2011. Van Sas is hoogleraar Geschiedenis na 1750 aan de Universiteit van Amsterdam. Deze lezing maakte deel uit van een Daendelsdag die in het leven is geroepen door de stichting met dezelfde naam.  Doel van de Stichting Daendels is het vergaren van meer aandacht en onderzoek voor de periode waarin de bekende voorvader van de oprichter van de stichting,

‘Uw lipjes mals en rood’

Porno iets van onze tijd? Vergeet het maar. Het was schunnigheid troef in vroegere tijden. In 2013 verscheen hier een mooi voorbeeld van: het boek Vieze liedjes uit de 17e en 18e eeuw. Bijna honderd liedjes zijn geselecteerd en voorzien van zeer interessant commentaar op het seksleven van onze voorouders.

Zeevarend Nederland in de achttiende eeuw

[Signalering] ‘Zeegang’ betekent volgens Van Dale niet meer dan ‘deining’, maar Jaap Bruijn komt met een nieuwe betekenis, die meteen overtuigt. Zeegang is in dit boek de gang naar zee, de zeeman op zoek naar werk en aan het werk. Bruijn beschrijft in het algemeen én in het bijzonder de vele zeevarende Nederlanders en buitenlanders op Nederlandse schepen in de 18de eeuw.

Kunst, wetenschap en samenleving in de 18de eeuw

[Signalering] De hoofdmoot in deze rubriek wordt vaak gevormd door boeken over de Nederlandse Gouden Eeuw. De 18de eeuw komt er vaak wat bekaaid vanaf, wat samenhangt met een algemener beeld van een tijd van achteruitgang. De bundel Petrus Camper in context, Science, the arts, and society in the eighteenth-century laat zien dat er in de 18de eeuw wel degelijke interessante figuren met een internationale reputatie rondliepen.