De wetenschappelijk gefundeerde samenleving

[Signalering] Het is een bekend thema: een groep reizigers of schipbreukelingen verdwaalt en komt aan op een eiland met een samenleving die ideaal georganiseerd is. Plato beschreef zoiets, Thomas More en ook Francis Bacon (1561-1626).

In de zeventiende eeuw zagen gezaghebbende tijdgenoten hem als een zeer belangrijk wetenschappers, maar, net als More,

Kijken als het mannetje op de maan

In 2016 moest Museum Boerhaave in Leiden verbouwd worden en werd hun collectie met betrekking tot Christiaan Huygens uitgestald in diens woonhuis: Museum Hofwijck in Voorburg. Omdat ik vrijwel naast dat museum woon, ben ik maar eens gaan kijken. Op de warme zolder, waar in vroegere tijden Christiaan zich terugtrok,

Relatie met Zuid-Afrika opnieuw bekeken

[Recensie] Het boek Goede Hoop – 400 jaar Nederland en Zuid-Afrika biedt een historische reis door Zuid-Afrika waarbij zowel de witte als de zwarte bladzijden van de Nederlandse geschiedenis uitgebreid aan bod komen. De publicatie is geschreven door Bas Kromhout, historicus en journalist, mét ervaring in het gidsen van groepen geïnteresseerden in Zuid-Afrika.

Natuurhistorie was de big science van de zeventiende eeuw

[Recensie] De wetenschappelijke revolutie van de zestiende en zeventiende eeuw wordt over het algemeen voornamelijk geassocieerd met doorbraken in de natuurwetenschappen en de astronomie. Die waren zeker van immens belang. Maar verreweg het meeste geld werd in die tijd geïnvesteerd in wat we nu noemen de natuurhistorie. We vergeten het wel eens als we door de hortus van een oude universiteitsstad lopen: die tuin is niet aangelegd voor het plezier.

Wetenschap in voorwerpen en gebouwen

[Recensie] Wie voorwerpen wil zien die te maken hebben met de geschiedenis van de wetenschap kan heden ten dage bij een flink aantal musea terecht. Het bekendst is misschien wel Teylers Museum in Haarlem, gevolgd door Museum Boerhaave in Leiden. Zalen vol telescopen, medische instrumenten, kompassen en astolabia en natuurlijk een electriceer machine.

Parapsychologie in Nederland

[Essay] Ingrid Kloosterman bestudeerde hoe de parapsychologie in Nederland voet aan de grond kreeg in de universiteiten. Haar Utrechtse proefschrift van 2016 is nu in een publiekseditie verschenen als Wetenschap van gene zijde, geschiedenis van de Nederlandse parapsychologie. Ik heb het boek met veel belangstelling gelezen, het bevat een rijke schat aan informatie.

Opkomst van de populaire wetenschap

De industriële revolutie betekende niet alleen de doorbraak van technologie, maar ook die van wetenschap bij het grote publiek.

Engeland, 1830. De samenleving gistte. Arbeiders verzetten zich tegen de opkomst van machines, die hen overbodig zouden maken. Inwoners van grote steden (veelal diezelfde arbeiders) maakten zich boos over het feit dat ze slecht vertegenwoordigd waren in het parlement.

70 jaar Nederlandse natuurkunde

[Recensie] Ter gelegenheid van het opgaan van de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie in het nieuwe NWO per 1 januari 2017 geeft FOM een handzaam fotoboek van 17 x 17 x 2 cm uit. Het motto van deze voorlopige zwanezang luidt “De FOM is dood; leve de FOM”. De creatieve titel Snaren,

De Nederlandse Republiek als bakermat van de Verlichting

[Signalering] De Verlichting ontstond in de Nederlandse Gouden Eeuw. André Klukhuhn echoot daarmee Jonathan Israels ideeën over de zogenaamde radicale Verlichting vanuit Holland (Spinoza, Bekker, Koerbagh en anderen) die het westerse denken radicaal veranderde. Klukhuhn blijft echter niet bij de filosofie, maar breidt zijn verhaal uit tot de wetenschappen en de kunsten.

Peer review en Nature, een moeizaam huwelijk

[Recensie] Voor de huidige generatie promovendi in de natuurwetenschappen is een stukje in het wetenschappelijk tijdschrift Nature de top van de Olympus. Alleen noeste vlijt, talent en een dosis geluk brengen onderzoekers daar. De weg omhoog kent verscheurende monsters — de peer reviewers die ieder stuk kauwen en herkauwen — en je hebt haast: de concurrentie klimt ook.