Duits uitgevershuis tussen meeheulers, haatdragers en wegkijkers

[Recensie] Zijn slechte gezondheid belette de Oostenrijkse selfmade journalist, toneelschrijver en politiek commentator Stefan Großmann (1875-1935) zijn sleutelroman goed af te werken. Wir können warten (1935/2014) gaat over het liberaal-joods-Duitse uitgeefconcern Ullstein en geeft een beklemmend tijdsbeeld van het nazificerende Duitsland rond 1930. Onbedoeld – uiteraard – vallen er ook parallellen met onze tijd te trekken.

Dansen op de vulkaan

[Recensie] Er zijn twee stromingen of eigenlijk drie onder de huidige generatie doemdenkers die denken dat de geschiedenis zich herhaalt. Zij die menen dat ons tijdvlak lijkt op dat van kort voor de eerste Wereldoorlog, zij denken dat we eerder het interbellum nadoen en zij die geloven dat elementen van beide tijdperken zich herhalen.

De stille bevrijders van Zeeuws-Vlaanderen

Voor Zeeuws-Vlaanderen eindigde de Tweede Wereld Oorlog al in het najaar van 1944. Niet dat er veel te vieren viel. Een enorme verwoesting, duizenden gesneuvelde soldaten en een vergissingsbombardement door de geallieerden op Breskens laten nog altijd hun sporen na. Zoveel jaren later zijn de herdenkingen nog talrijk in september en oktober. De Slag om de Schelde krijgt sinds kort eindelijk de aandacht die het verdient: hier begon de opmars van waaruit de rest van Nederland uiteindelijk ook bevrijd zou worden.

Liefde op het eerste gezicht in Auschwitz

[Recensie] De tatoeëerder van Auschwitz is het ware liefdesverhaal van Lale en Gita Sokolov. Twee jonge mensen die elkaar in het vernietigingskamp ontmoeten. Lale Sokolov wordt door de SS benoemd tot ‘Tätowierer’. Bijna drie jaar lang maakt hij van duizenden gevangenen een nummer. Lale weet heel goed wat de Nazi’s doen in het kamp en hij is vastbesloten te overleven.

Een monument voor een oom

[Recensie] Bram, de oom van Bert Wagendorp kwam in februari 1945 om door een Engelse bom. Hij was negen jaar oud. In gesprek met zijn moeder Adri, Brams zus, probeert Wagendorp een precieze reconstructie te maken van de gebeurtenissen van die dag. Zijn opa en oma, door wie hij mede werd opgevoed, konden er nooit over praten.

Maatje, zag je mij?

[Recensie] Tijdens de oorlog vond in Nederlands-Indië een driedeling plaats onder de Nederlanders:  alle weerbare mannen – meestal opgeroepen voor het leger – werden ingezet als dwangarbeider voor het aanleggen van spoorwegen (in Birma, op Sumatra) of het werken in de Japanse mijnen. Vrouwen, kinderen en bejaarde mannen werden geïnterneerd, tenzij ze konden aantonen méér dan 50% Indonesisch bloed in de aderen te hebben.

Wij zijn de laatsten die dingen nog weten

[Recensie] In januari van dit jaar verscheen De laatste getuigen van Svetlana Alexijevitsj. Dit antioorlogsboek is een mooi voorbeeld van een ‘collectieve roman’: een boek waarin mensen hun verhaal vertellen zonder tussenkomst van een verteller. De Wit-Russische schrijfster en onderzoeksjournaliste Alexijevitsj, die in 2015 de Nobelprijs voor de Literatuur won,

De laatste getuige vertelt zijn verhaal

[Recensie] Wim Aloserij groeit op met zijn moeder, zus, halfbroer en stiefvader in Amsterdam. Zijn jeugd verloopt enigszins stroef, omdat de stiefvader graag drinkt en daarvan losse handjes krijgt, maar hij heeft vooral fijne herinneringen aan zijn jeugd. Wanneer hij twintig jaar is, viert de Tweede Wereldoorlog hoogtij. Wims gezin is niet direct in gevaar,

Over soldaten die niet schieten

[Recensie] Er bestaat een discussie over het aantal soldaten dat tijdens een gevecht daadwerkelijk in staat is te schieten. Dat schijnt een betrekkelijk laag percentage te zijn, al is die conclusie niet onomstreden en misschien wel onjuist. Toch zijn er tijdens de Tweede Wereldoorlog soldaten geweest die nooit vuurcontact hebben gemaakt, bijvoorbeeld omdat ze laat in de oorlog werden opgeroepen,

Rampzalige gevolgen voor politieke delinquenten en collaborateurs

[Signalering] De Nederlandse regering in ballingschap in Londen besloot in 1943 om na de oorlog Bijzondere Rechtspleging in te stellen. Zo wilde ze een ‘bijltjesdag’ jegens de ‘foute’ Nederlanders voorkomen. De auteur, oud-officier en oud-directeur van de militaire gevangenis Nieuwersluis Henk Eefting, was kind van zo’n ‘foute’ Nederlander. Hij heeft die last een heel leven met zich meegedragen,