Over mijn eerste kennismaking met Özcan Akyol schreef ik in 2012 dit:
‘Eén van hen – Özcan Akyol – zat voordat hij ging schrijven in de bak. Hij vertelt er smakelijk over, net als over zijn ambities. Die zijn niet gering: er zitten sowieso nog vier romans in zijn hoofd. Özcan Akyol heeft de lachers op zijn hand en steelt de show. Knuffelmarokkanen hadden we al, nu treedt een excuusturk toe tot het schrijverskorps. Als hij gaat voorlezen uit Eus – waar hij “nog even aan moet schaven maar dan is het toch echt af, het gaat zeker lukken” – blijkt zijn schrijven minder onderscheidend dan zijn spreken.’
Özcan Akyol deelde dat jaar tijdens Manuscripta het debutantenpodium met Stefan van Dierendonck en Shira Keller. Hoewel ook hun debuten niet onopgemerkt zijn gebleven, is Özcan Akyol (het werd al gauw Eus, omdat Özcan Akyol voor velen onuitspreekbaar bleek) van de drie degene die zich blijvend in de kijker heeft weten te spelen.
Dat ik me van het begin van de carrière van
Eus verder niet zo veel kan herinneren, komt vast doordat ik niet heel erg
gecharmeerd was van Eus. Dat zegt niet
noodzakelijk iets over de roman, maar vooral veel over mijn smaak.
Als Eus in die tijd in beeld kwam – over media-aandacht heeft hij nooit te
klagen gehad – zapte ik weliswaar niet weg, maar ik luisterde ook niet echt.
Het duurde dan ook even voordat ik in de gaten had dat Eus Eus en Eus ontgroeid was en Özcan Akyol aan het
worden was: iemand met de ambitie en potentie om uit te groeien tot
opiniemaker.
Ik begon hem pas echt serieus te nemen toen hij ook nog programmamaker werd. Op
televisie, maar vooral op de radio werkt de mix van brutaliteit,
nieuwsgierigheid en ongepolijstheid die Özkan Akyol kenmerken. Als interviewer
is Özcan Akyol ontwapenend, ook al laat hij niet los en neemt hij geen genoegen
met een half antwoord. Dat levert goede gesprekken op.
Door al dat opinie- en programma maken schoot het schrijven van romans er
schijnbaar bij in. Van de minstens vier romans die zeven jaar geleden in zijn
hoofd zaten, leverde Özcan Akyol er tot nu toe twee af. Wie nu de naam Özcan
Akyol noemt, heeft het niet per se over de schrijver van Eus en Turis (zegt maar Toerist, want dat is de titel sinds het
herdrukken).
Op zoek naar een schrijver om het thema van de Boekenweek kracht bij te zetten, kwam de CPNB uit bij dwarsdenker / rebel Özcan Akyol.* Het resultaat: Generaal zonder leger, een schotschrift over de hypocrisie die de literaire wereld kenmerkt, want: de elite heeft het verval van de literatuur en het verlies van lezers volgens Özcan Akyol geheel en al aan zichzelf te danken. Ze heeft de lezer volkomen van zich vervreemd door boeken te schrijven die vooral tot hun eigen verbeelding spreken.
Özcan Akyol provoceert, fulmineert en
kleineert. Hij legt veel dwarse verbanden, maar neemt het niet zo nauw met
oorzaken en gevolgen. Dat gezegde over dik hout en planken is behoorlijk van
toepassing.
De grootste fout die Özcan Akyol maakt is echter dat hij doet alsof hij zelf geen
onderdeel van het verhaal is. Hij mag, zoals hij in Generaal zonder leger schrijft, zich dan altijd buitenstaander zijn
blijven voelen, hij is het niet. Özcan Akyol maakt al sinds het verschijnen van
zijn debuut deel uit van het door hem bekritiseerde literaire circuit. Als
schrijver. Als graag geziene gast aan talkshowtafels. Als programmamaker.
Hij is dus niet in de positie om vanaf de zijlijn zijn observaties te delen en
mensen in diskrediet te brengen. Özcan Akyol is niet de nobele leesbevorderaar
die belangeloos opkomt voor mensen die door de elite als niet-lezers gezien
worden (omdat ze niet de goede boeken lezen) die hij in Generaal zonder leger voorwendt te zijn.
Na het lezen van Generaal zonder leger ben ik weer terug bij af. Moet ik me weer
opnieuw tot Özcan Akyol gaan verhouden. Moet hij mijn vertrouwen terug zien te
winnen.
* Zo verdedigde Eveline Aendekerk, directeur van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, tot drie keer toe de keus voor Eus nadat de pleuris uitbrak over het Boekenweekessay. Waarmee de keuze voor een man in het jaar waarin het thema De moeder de vrouw was met terugwerkende kracht nog dubieuzer is.