Hoewel er maar liefst 217 titels op de teller van 2021 staan – een alleszins respectabel aantal, werd ik bijna onmiddellijk na het opmaken van de stand overvallen door iets dat ik voor het gemak maar weemoed noem. Of het nu kwam door de stapel waar ik me nog op mag verheugen of door al die lijstjes – favoriete titels of beste boeken, dat is mij om het even – waardoor ik het gevoel kreeg links en rechts ingehaald te zijn, weet ik niet, maar ondanks die 217 titels voelde het alsof ik ook in 2021 weer flink in gebreke gebleven was.
Het gevoel dat ik vooral veel niet gelezen had, overviel me. Want hoeveel genomineerde en prijswinnende romans prijken er alles bij elkaar op mijn leeslijst? En ik las heus ook dit jaar de nodige debuten, maar die van die twee die net geen literair talent van 2022 werden bijvoorbeeld niet. De tijd om titels te lezen die spontaan in mijn hoofd opkwamen tijdens het lezen van het ene of het andere boek – ik heb nu eenmaal een associatieve geest en ik vind het bovendien belangrijk een boek in zijn context te lezen – ontbrak grotendeels.
Het is niet dat ik per se ontevreden ben over de boeken die ik wel gelezen heb. Natuurlijk ben ik niet over alle titels even enthousiast, maar er zitten genoeg goede boeken bij. En een paar hele goede. Boeken waarover het nodige gezegd en geschreven is en zelfs dan nog veel te zeggen valt (dat kan altijd nog). Nee, objectief gezien was 2021 helemaal geen slecht leesjaar. En toch blijft er iets knagen: ik ben onderdeel van een ratrace, en er is bijna geen ontsnappen aan. Kortom, ook voor het afgelopen jaar gold: je mist meer dan je leest.
Net als veel anderen word ik als lezer geleefd. Ik vind dat ik – gewoon uit hoofde van mijn onbezoldigde functie – mee moet kunnen praten over wat er zoal verschijnt. En dus lees ik relatief veel recent uitgegeven literatuur. Waar ik vervolgens iets van vind en iets over schrijf. Althans: dat neem ik me voor, maar ik kan zelfs mezelf nauwelijks bijbenen.
En je bent er als lezer niet als je alleen vers van de pers leest. Maar wie het gevoel heeft steeds maar achter de actuele literatuur aan te lopen, duikt niet met een opgewekt gemoed in de boekenkast om weg te werken wat daar al jaren ongelezen staat. En dus loopt ook daar het leesschuldquotiënt op – om het leesschuldquotiënt te berekenen deel je het aantal boeken dat je hebt door het aantal boeken dat je daarvan daadwerkelijk gelezen hebt.
Samengevat: ik heb er te vaak naast gelezen en me te veel door de actualiteit laten leiden, waardoor ik ondanks de 4,17307692308 boeken die ik gemiddeld per week las, essentiële titels gemist heb. Ik heb zelf te weinig boeken ‘ontdekt’ die er toe doen, ben waarschijnlijk te weinig kritisch geweest. En toch denk ik niet dat dat mijn weemoedigheid verklaart.
Als ik heel eerlijk ben… Het afgelopen jaar waren het lezen en het schrijven niet in balans. Daar is een verklaring voor, en er is alle reden om aan te nemen dat het in het net begonnen jaar beter wordt.
Dat er weer meer geschreven gaat worden. Dat er volop verhalen verteld zullen worden. Op papier of in een andere vorm. Want ik zou graag nieuwe vormen van vertellen vinden die passen bij mijn manier van lezen.
Het uitspreken van dit vooruitzicht scheurt de weemoed aan flarden.
—
Liliane Waanders
Eerder verschenen in Bazarow Magazine