Thomas Heij (1989) is filosoof, redacteur en vertaler. Na zijn studie filosofie in Groningen werkte hij voor OCW, een adviesbureau en de ISVW, waar hij medeoprichter en eindredacteur was van het digitale tijdschrift iFilosofie. Nu werkt hij als redacteur en promotiemedewerker bij het Nexus Instituut. Van zijn hand verschenen vertalingen van filosofische klassiekers van onder meer Isaiah Berlin, Margaret Cavendish, Francis Bacon en Thomas Jefferson â zie thomasheij.nl.
27 Recensies
04-12-2020
Oorlogsvlieger
In het perspectief van de nederlaag worden alle handelingen betekenisloos [Recensie] Over de hele wereld werd Antoine de Saint-ExupĂ©ry bekend met Le Petit Prince. Minder bekend is dat de auteur van een van de meest geliefde kinderboeken ook romans schreef en tijdens de Tweede Wereldoorlog piloot was in het Franse leger. Dat dit â zonder iets af te doen aan de...
30-10-2020
Lucianus, Bacon en Swift
Op reis met verhalen [Recensie] Fictie kan de werkelijkheid veranderen. Niet alleen doordat verhalen ons een andere kijk op de dingen geven, maar ook door het bekritiseren of bespotten van een bepaalde stand van zaken, om vervolgens een nieuwe, andere wereld te verbeelden. De enige beperking is de reikwijdte van de fantasie. Satires en utopieën zijn daarvan goede voorbeelden, twee...
25-10-2020
Licht
De wereld veranderde in Middelburg [Recensie] In 1687 formuleerde Isaac Newton zijn wet van de zwaartekracht en nog drie wetten die het fundament werden van de klassieke mechanica. Hij geldt daardoor als het schoolvoorbeeld van de rationele wetenschapper. Maar niets is minder waar: Newton was een overtuigd alchemist die zich bezighield met kabbala, zwarte magie en religieuze mystiek. Hij leerde...
22-10-2020
De navel van Daphne
Over kunst en engagement [Recensie] In 2010 was de Turbine Hall van het Tate Modern in Londen het eerste thuis van een van de beroemdste kunstwerken van Ai Weiwei. Onder de titel Sunflower Seeds werd de vloer van de immense hal bedekt met honderd miljoen witgrijze zonnebloempitjes. Filosoof Maarten Doorman bezocht het kunstwerk en schreef in zijn boek De navel van Daphne dat het...
16-10-2020
Lieve Dubenka
Mooie springplank voor een duik in de wereld van Hrabal [Recensie] Eind vorig jaar [deze recensie is uit 2015/red.] verscheen een klein boekje dat drie eigenaardige, maar prachtige brieven bevatte. Die brieven, uitgegeven onder de titel Lieve Dubenka, zijn geschreven door een van de grootste Europese verhalenvertellers: de Tsjechische schrijver Bohumil Hrabal. De brieven zijn gericht aan April Gifford â âdubenâ...
11-10-2020
Sporen van transcendentie
De filosofie van Karl Jaspers [Recensie] Er is een tv-optreden van Karl Jaspers bewaard gebleven waarin de gerenommeerde Duitse filosoof achterover leunend in zijn stoel, gewichtig en in een tempo dat past bij een heer op leeftijd, terugblikt op zijn leven. Hij herinnert zich de vakanties in zijn jeugd naar de Duitse Waddeneilanden, en dat hij daar, âs avonds, aan...
09-10-2020
Over het land en het water
Poëzie voor ingevoerden [Recensie] Toen in 2003 de roman Austerlitz van de Duitse schrijver W.G. Sebald in Nederlandse vertaling verscheen leidde dat tot een kleine hype onder Nederlandse intellectuelen. Sebald was dé schrijver die je nog niet kende, maar zeker moest lezen. Niet alleen in Nederland is de vroeg gestorven Sebald een cultschrijver geworden, maar ook in Duitsland, Engeland en Amerika loopt...
27-09-2020
Het nut van de nutteloze
Over de waarde van kennis, kunst en cultuur [Reecensie] In het Maagdenhuis en op het Malieveld ging het enkele jaren terug geregeld over rendementsdenken. Het maatschappelijk debat werd, zowel in Nederland als daarbuiten, gekleurd door kritiek op de academie. Onderwijs en onderzoek stonden te zeer in het teken van nut, geld, output, valorisatie, enzovoorts. Maar denken in termen van geld...
25-09-2020
Gedichten
Poëzie van het allerhoogste niveau. [Recensie] Boris Pasternak was een Russische dichter. Op het eerste gezicht is dat geen opzienbarende stelling, toch is Pasternak niet bij iedereen als dichter bekend. Tegenwoordig kennen we hem van zijn roman Dokter Zjivago, over de Russische intelligentsia ten tijde van de Russische Revolutie. In 1958 won Pasternak er de Nobelprijs voor de Literatuur mee,...
20-09-2020
Kierkegaard anders gezien
Over de denker de het verschil maakt [Recensie] Toen SĂžren Kierkegaard naar het gymnasium ging, kreeg hij van zijn strenggelovige vader de opdracht steeds de derde beste van zijn klas te worden. Die opgave was eigenlijk nog moeilijker dan de beste te worden. Kierkegaard moest daarvoor namelijk niet alleen goede cijfers behalen, maar ook het inzicht hebben wie de tweede...
18-09-2020
De essays
Gevoeligheden, obsessies en ideeĂ«n [Recensie] “Ieder mens heeft op zijn vijftigste gevoeligheden, ironieĂ«n, obsceniteiten en een grote hoeveelheid anekdotes opgehoopt: Burton schudde ze leeg in zijn noten”, schreef Jorge Luis Borges. Hij was zelf pas 36 toen hij dit schreef in een essay over Sir Richard Burton, de grote avonturier en vertaler van Duizend-en-Ă©Ă©n nacht. Hoewel het met de obsceniteiten wel...
13-09-2020
De koning van utopia
Nieuw licht op utopisch denken [Recensie] “Links,” zei de Poolse filosoof Leszek KoĆakowski, “scheidt utopieĂ«n af zoals een alvleesklier insuline afscheidt.” Dat bracht voormalig Denker des Vaderlands [van enkele jaren geleden/red.] Hans Achterhuis in een spagaat. Enerzijds was hij het vaak inhoudelijk eens met eigentijdse linkse dromen, anderzijds verafschuwde hij ieder spoortje van utopisme. Door een herlezing van het klassieke...
11-09-2020
Cahiers
PoĂ«zie boven de roman, het verstand boven de emotie [Recensie] In de vroege ochtend, met sigaretten en koffie, boog Paul ValĂ©ry (1871â1945) zich gewoontegetrouw over zijn aantekenboekjes om zijn ideeĂ«n neer te pennen. Naar eigen zeggen was zijn geest dan nog niet geheel wakker, en ongeremd door gedachtes aan een lezerspubliek schreef hij vrijuit wat hem inviel. Vanaf zijn drieĂ«ntwintigste...
04-09-2020
Een spoor van mezelf
Gedichten van Pessoa [Recensie] Gedichten waarin de dichter zich over zijn eigen kunst uitlaat zijn vaak populair. Ze geven een indruk van bijvoorbeeld de insteek of het programma van de dichter en werpen daarmee licht op de rest van het werk. Dat geldt ook voor Autopsychografie van Fernando Pessoa. In de nieuwe vertaling van Harrie Lemmens begint het zo: De dichter doet...
23-08-2020
Stadia op de levensweg
Levenslessen van Kierkegaard [Recensie] Stadia op de levensweg (1845) van SĂžren Kierkegaard (1813â1855) is beter geschreven, meer filosofisch en toch minder bekend dan zijn hoofdwerk Of/of. Stadia op de levensweg is een boek over liefde, het huwelijk, trouw, maar vooral over de vrouw. Wie het leest komt al gauw de meest misogyne uitspraken uit de filosofie tegen: het leven van een vrouw is zinloos...
16-08-2020
Wat de lezer leert
[Recensie] Word je van lezen een beter mens? Heeft literatuur lezen nut? En wat is literatuur eigenlijk? Er komt een moment dat iedere serieuze lezer zich die vragen stelt. Het zijn nogal grote, veelomvattende vragen waar je een heel leven over kunt nadenken en schrijven. Bovendien hebben al vele grote filosofen en critici dat door de eeuwen ook daadwerkelijk gedaan....
09-08-2020
Nathan de Wijze
Voor iFilosofie #8 recenseerde ik Nathan de Wijze van Lessing, vertaald door Jabik Veenbaas. [Recensie] Gotthold Ephraim Lessing (1729â1781) geldt als een reus van de Duitse literatuur. Hij wordt vergeleken met Voltaire en zijn toneelstukken inspireerden Goethe en Schiller. Ook recentere denkers als Thomas Mann, Hannah Arendt en Peter Sloterdijk lieten zich door Lessing inspireren. Dat komt door de krachtige boodschap van religieuze verdraagzaamheid...
07-08-2020
Duizelingen
In het spoor van Sebald [Recensie] In het uiterste zuiden van Duitsland slingert langs een klaterend, koel bergbeekje tussen de hoge naaldbomen en frisgroene heuvels een wandelpad. Dat pad is de âSebald-Wegâ. Het voert naar Wertach im AllgaĂŒ, het geboortedorp van de schrijver W.G. Sebald. De route is gebaseerd op Sebalds debuutroman Duizelingen, die onlangs opnieuw is uitgegeven. Afgelopen zomer was...
02-08-2020
Waarheid en methode
De natuurwetenschappen hebben de waarheid niet in pacht [Recensie] Hermes was de boodschapper van de Griekse goden. Het was zijn taak om de wetten van de goden te verkondigen aan de sterfelijken. Die goddelijke bevelen moest hij op zoân manier brengen dat de sterfelijken het verstonden en begrepen, dus vertaalt Hermes de berichten uit de godenwereld naar de wereld van...
31-07-2020
Avondverhaaltjes voor Cassius de kat
Kattenverhaaltjes van de koning der Praagse letteren [Recensie] Aan de rand van een bosrijk buurtschapje aan de Elbe, op iets meer dan een uur met de bus vanuit Praag, staat een klein houten bushokje met daarnaast een standbeeld van twee vrolijke katten. In het hokje hangt een plaquette met daarop wat tekst en een foto van de schrijver die door...
26-07-2020
Badiou
De waarheden van Badiou [Recensie] Begin mei 1968 organiseerde Alain Badiou, toen 31 jaar, met een paar vrienden een van de eerste studentenopstanden in Frankrijk. De studenten kwamen oog in oog met fabrieksarbeiders en gebroederlijk trokken ze samen op in het protest. Dit evenement en het gevoel van verbondenheid tussen studenten en arbeiders heeft Badiou niet meer losgelaten. Sindsdien inspireert...
24-07-2020
Prelude
[Recensie] Wekenlang aan huis gekluisterd, net op het moment dat de lente in volle hevigheid losbarst: dat doet wat met je. Je hoort plots de vogels luider zingen, ruikt de bloesems sterker en ziet het kwetsbare groen net iets eerder aan de bomen verschijnen. Parken, bossen, duingebieden zijn aantrekkelijker dan ooit en worden overspoeld door bezoekers. Precies het juiste moment...
21-07-2020
Van welk Europa houden wij?
Over de keuze tussen populisme en pluralisme [Recensie] Met de aanhoudende vrees voor een Grexit [nb. dit artikel is geschreven in 2015/red.] en een referendum op komst over een mogelijke Brexit lijkt Europa niet bepaald populair in haar lidstaten. Dat komt doordat we een verkeerd beeld van Europa hebben, namelijk dat van een Brusselse bureaucratie of een verenigde markt. En...
19-07-2020
Inleiding in de filosofie
Tijdsdocument van het existentialisme [Recensie] Jaspers geeft zelf het goede voorbeeld in zijn Inleiding in de filosofie, de net verschenen vertaling van zijn in 1976 postuum uitgegeven Was ist Philosophie?. Het is geen introductie, maar bevat eerder Jaspersâ eigen visie op de filosofie. Jaspers was een van de belangrijkste filosofen van de vorige eeuw. Hij wist de populaire existentialistische ideeĂ«n uit zijn...
17-07-2020
Radetzkymars
Nieuwe vertaling van Roths klassieker over de ondergang van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie [Recensie] Ondergangsliteratuur kan prachtig zijn. Dat bewijst Radetzkymars van Joseph Roth. Het boek verhaalt over de ondergang van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie, aan de hand van de lotgevallen van drie telgen uit de eenvoudige familie Trotta. Onlangs verscheen een gloednieuwe Nederlandse vertaling. Dus is de vraag: wat maakt dit werk nog...
05-07-2020
De nieuwe religieuze intolerantie
Wat te doen tegen de angst voor de islam [Recensie] In De nieuwe religieuze intolerantie past Martha Nussbaum haar aanstekelijke manier van filosoferen toe op religie. In haar nieuwe boek [2014/red.] analyseert ze de angst voor religies, met name de islam, aan de hand van allerlei Amerikaanse en Europese voorbeelden. Ze bepleit een Socratische houding ten opzicht van religieuze minderheden. De Europese...