(Tilburg 1950, woonachtig in Amsterdam) is literair criticus en essayist. Hij was, respectievelijk is medewerker van de Volkskrant en NRC Handelsblad. Daarnaast doceerde hij tot voor kort cultuurgeschiedenis aan de UvA. Hij publiceerde talloze essays en diverse essaybundels, w.o. Onleefbare waarheden. Drie lezingen over literatuur en literaire kritiek (1990), Schoten in de concertzaal. Over literatuur, politiek en het Kwaad (1993), De fatale cirkel (1997) en De schaduw van de Vooruitgang (2003). Begin 2015 verscheen De esthetische revolutie – Hoe Verlichting en Romantiek de Kunst uitvonden. Artikelen op DLVA.
Recensies
20-10-2019
Het begrip politiek
Aantrekkelijk voor links én rechts Vijandschap is onvermijdelijk, aldus de omstreden Duitse staatsrechtgeleerde Carl Schmitt. Zijn provocerende ideeën over vriend- en vijandschap zijn volop in zwang. [Recensie] In 2016 verscheen The...
18-10-2019
0
Palmwijn
Spanningsloze herkenning [Recensie] Het Boekenweekgeschenk van dit jaar (1996) is een geschenk met een boodschap. Met Afrika gaat het niet goed, zoals iedereen weet, en in zijn novelle Palmwijn vraagt...
11-10-2019
0
Over de bergen
Het is Komrij gelukt een vervelend boek te schrijven [Recensie] Het moet Gerrit Komrij met al zijn talenten moeite hebben gekost een vervelend boek te schrijven, maar na Over de...
04-10-2019
0
Mogelijke memoires
Het losse zand zit overal [Recensie] In Mogelijke memoires schrijft Herman Brusselmans dat zijn hele oeuvre en ook zijn afzonderlijke boeken “als los zand” aan elkaar hangen. Dat is waar,...
02-10-2019
0
Stauffenberg. Porträt eines Attentäters
Een aanslag om een ramp te voorkomen Militaire overwegingen en niet idealisme brachten Claus Schenk Graf von Stauffenberg tot de aanslag op Hitler in 1944. Sympathie voor de democratie was...
29-09-2019
Over mediatheorie
Onderhoudende inleiding tot de mediatheorie [Recensie] Ik kan niet zeggen dat ik tot nu toe veel belangstelling voor ‘mediatheorie’ heb gehad. En ook al zijn mediastudies tegenwoordig de grote mode...
27-09-2019
Logica voor idioten
De eeuwige puber in ons allen [Recensie] De Vlaamse schrijver Herman Brusselmans wordt begin oktober veertig jaar [1997/red.], en dat wil zijn uitgever weten. In een reclamefolder wordt de lezer...
27-09-2019
De inscheper
Mooischrijverij en clichés liggen onder één deken [Recensie] Melancholie wordt van oudsher met kunst en literatuur geassocieerd. De beste schrijvers en kunstenaars hebben last van zwarte gal of zijn geboren...
25-09-2019
Een jongen uit plan Zuid '38-'43
Kaddish voor een buurt [Recensie] Temidden van het vele dat verschijnt over de Tweede Wereldoorlog, zou Een jongen uit plan Zuid ’38-’43 niet verloren mogen gaan. Gelukkig is de kans...
20-09-2019
Een schitterend gebrek
Japin is als schrijver heer en meester over zijn stof [Recensie] Er zijn al heel wat romans en verhalen geschreven met Casanova als hoofdpersoon. Hoewel zijn eigen Histoire de ma...
19-09-2019
De overdaad
Over de hele popcultuur [Recensie] Toen een jaar geleden aan de Universiteit van Amsterdam een heuse popprofessor werd benoemd, was de reactie – bij alle nieuwsgierigheid – er vaak een...
16-09-2019
Deskundologie
Encyclopedie van de domheid [Recensie] Met het verschijnen van alweer het derde deel van Matthhijs van Boxsels Encyclopedie van de domheid, getiteld Deskundologie (ondertitel: Domheid als levenskunst), wordt steeds duidelijker...
13-09-2019
Voordewind
Met een alerte blik voor absurde coïncidenties [Recensie] Sinds twee weken gonst het om mij heen: heb je dat boek van Martin Bril al gelezen, Voordewind? Is dat wat? Het...
11-09-2019
Moralist van de ontrouw. Jan Greshoff (1888-1971)
Of hij nou neerstreek in Kaapstad of New York, deze allemansvriend stond altijd in het middelpunt De schrijver en uitgever Greshoff, belangrijk in de eerste helft van de 20ste eeuw,...
09-09-2019
De blinde passagiers
In de traditie van de zeehelden [Recensie] Wat is er Hollandser dan de zeevaart? De vraag stellen is haar beantwoorden. Toch verschijnen er nog maar zelden romans waarin de helden...
04-09-2019
De witte stad
In het lunapark [Recensie] Aan wie er oog voor heeft onthult de geschiedenis zo nu en dan haar ironische karakter. In het jaar waarin onder Parijs een Europees Disneyland opengaat,...
31-08-2019
Steden: Verhalen onderweg
Het eigene en particuliere van Europese steden [Recensie] Over de verschillen tussen Vlamingen en Nederlanders is al heel wat afgeschreven. Vooral door Vlamingen, voor wie het contrast tussen Noord en...
30-08-2019
Het cadeau uit Berlijn
De geschiedenis lijkt aan hem voorbij te gaan [Recensie] Van de Duitse romanticus Friedrich Schlegel is de uitspraak dat ieder mens een roman in zich draagt. Maar, zo voegde hij...
16-08-2019
Dichter op de zeedijk
Er gaat een verhalenbundel schuil in deze roman [Recensie] Volgens de achterflap is Dichter op de Zeedijk, de tweede roman van Kees van Beijnum, een ‘semi-autobiografische roman’. De schrijver heeft...
14-07-2019
De vooroudermoord
Hoe kun je nou je voorouders vermoorden? Günther Anders, hij studeerde bij Heidegger, huwde Hannah Arendt en schreef boeken over een verzonnen land. [Recensie] Een wonderlijker verhaal dan De vooroudermoord van...
14-06-2019
De thuiskomst van kapitein Rob
Een even gevarieerde als vermakelijke debuutbundel [Recensie] “De wereld is minder veranderd sinds Jezus Christus dan in de laatste dertig jaar,” schreef Charles Péguy in 1913. Inmiddels zijn we bijna...
07-06-2019
De vrouw met de parasol
Een aquarel uit de tijd van het impressionisme [Recensie] Een aquarel uit de tijd van het impressionisme – daar doet A. Alberts’ nieuwe novelle [1991/red.] aan denken. Van dichtbij vage...
31-05-2019
De verstekeling
De persoonsverwisseling [Recensie] Hoeveel moraal kan een verhaal verdragen? Ik had nooit gedacht deze vraag nog eens te moeten stellen naar aanleiding van een verhaal van Maarten Asscher. In zijn...
29-05-2019
Volledig ontstemde piano - Heum 1994
Onbereikbaar geworden dorpen [Recensie] Robert Anker heeft iets met Maarten ‘t Hart. Ooit schreef hij: “We houden allemaal van Maarten,” en in zijn eind vorig jaar [1994/red.] verschenen essaybundel Vergeten...
19-05-2019
Extinctie
De aarde kan best zonder de mensheid In Extinctie mengt voormalig Denker des Vaderlands René ten Bos zich in de klimaatdiscussie. Hier staat hij sceptisch tegenover, niet omdat hij de...
17-05-2019
Een zweem van onvolmaaktheid
Méér dan een zweem van talent [Recensie] Familie, seks, God en India – ziedaar enkele van de ingrediënten, die in Russell Artus’ romans en verhalen zelden ontbreken. Dat was al...
12-05-2019
Vriend & vijand. Decadentie, ondergang en verlossing
Arnon Grunberg verdiept zich in de omstreden denker Schmitt Politieke filosofie Volgens de omstreden Duitse denker Carl Schmitt hoorden strijd en oorlog bij de zondige mens. Grunberg verdiepte zich in...
19-04-2019
De haperende schepping
Tijdloos als een sprookje, archetypisch als een mythe [Recensie] Twee mannen komen van ver voor een concert van een beroemde pianiste. Na afloop zoeken ze haar op om hun bewondering...
19-04-2019
Verzamelde gedichten
De provocateur is een serieus dichter geworden [Recensie] Op een foto uit 1964 zien we de onlangs [1999/red] zeventig geworden Armando voor een van zijn schilderijen poseren. Truitje, kettinkje, tatoeage...
19-04-2019
Julia en het balkon. Een novelle in eenentwintig bedrijven
De dood van een gevallen engel [Recensie] Hebben Charlie Chaplin en Wilhelm Furtwängler elkaar ooit ontmoet, nog wel op Nederlandse bodem? En bestaat er een foto van die ontmoeting? Misschien...
11-04-2019
De toekomst der herinnering
Essays van een volbloed postmodern literatuurbeschouwer [Recensie] In 1991 verscheen een veelbesproken bundel, De canon onder vuur, waarin een aantal algemeen gewaardeerde werken uit de Nederlandse literatuur ‘tegendraads’ werd gelezen....
11-04-2019
Het geestelijke in de kunst
Abstracte kunst als weg naar geestelijke vooruitgang [Recensie] De affaire rond de voormalige directrice van het Stedelijk Museum herinnerde er weer eens aan hoezeer eigentijdse kunst en het grote geld met...
10-04-2019
Het moeras van de geschiedenis
Nederlandse debatten over historisme [Recensie] Moet muziek uit de zestiende eeuw worden gespeeld zoals zestiende-eeuwers het zouden hebben gedaan? Mag bij een oud gebouw zomaar een moderne vleugel worden aangebouwd,...
05-04-2019
Een ander leven
Straatrumoer op de achtergrond [Recensie] Waarschijnlijk zal het hem tot het einde der tijden blijven achtervolgen: het verzoek om meer ‘straatrumoer’ dat Ton Anbeek in 1981 richtte tot de Nederlandse...
22-03-2019
Hajar en Daan
Een oud liefdesverhaal in een nieuwe samenleving [Recensie] De meest grondige integratie loopt via de liefde. Het kan een paar generaties duren, maar uiteindelijk slecht het huwelijksbed alle verschillen. Vandaar...
20-03-2019
Het mysterie van Wenen
De creatieve zelfvernietiging van een vermolmd keizerrijk [Recensie] Ze gelden als een klassiek viertal: het Athene van Perikles, het Rome van Augustus, het Florence van de Renaissance en het 17e-eeuwse...
03-02-2019
Het verraad van de intellectuelen
Wilders en Baudet hebben er een nieuwe vijand bij en zijn naam is Benda Julien Benda. De Franse filosoof en ‘absolute rationalist’ schreef in 1927 een inmiddels beroemd pamflet tegen...
23-12-2018
Entretiens
Gesprekken met E.M. Cioran [Recensie] “Een gesprek is slechts vruchtbaar tussen geesten die eraan hechten in hun verbijstering te worden bevestigd”, luidt een aforisme van E.M. Cioran, de FransRoemeense denker die...
23-12-2018
Tegen de decadentie
De democratische rechtstaat in verval volgens Paul Cliteur In zijn boek Tegen de decadentie. De democratische rechtstaat in verval verdedigt Paul Cliteur iets waar ik het mee eens ben: de democratische rechtstaat...
14-12-2018
Kellendonk. Een biografie
Voorgoed uit het paradijs verdreven Frans Kellendonk (1951-1990) baseerde zijn verhalen en romans op personen en gebeurtenissen uit zijn eigen leven. Jaap Goedgebuure schreef een voorbeeldige biografie, die wegblijft van...
07-11-2018
De eeuw van J.L. Heldring (1917-2013)
Het raadsel J.L. Heldring blijft intact J.L. Heldring, de bekendste columnist van NRC Handelsblad, was in zijn jeugd ‘een dolende ziel’. Dat hij een soevereine liberaal-conservatieve commentator werd, is wonderbaarlijk....
24-10-2018
Dagboek van een wanhopig mens
Het dagboek van een wanhopig mens in het Derde Rijk Ondanks zijn aartsconservatieve opvattingen, had deze Duitse schrijver niets op met de nazi’s en hun volgelingen. Dat blijkt wel uit...
21-10-2018
Lof van het conservatisme
Tijd om af te rekenen met subjectivisme en relativisme [Recensie] Als we Bart Jan Spruyt, directeur van de Edmund Burke Stichting, mogen geloven [2003/red.], is ‘het conservatieve moment’ nu aangebroken. Het...
16-09-2018
Geschlecht und Charakter
Erudiet monument van s [Essay] Begin juli 1903 kreeg de jonge Weense filosoof Otto Weininger post uit Zweden. Een geestdriftige reactie op zijn eerder in dat jaar verschenen boek Geschlecht...
02-09-2018
Een politiek van vijandschap
De oogkleppen van Achille Mbembe Europa heeft afgedaan, aldus de Kameroense filosoof Mbembe. Koloniaal en racistisch geweld beleven nu een reprise. In de bevrijde ‘Neger’ balt zich de nieuwe wereldgeschiedenis...
26-08-2018
De wereld als kunstwerk
Een filosoof beïnvloedt door het Platonische gedachtegoed [Recensie] Marsilio Ficino (1433-1499) blijkt populair op het internet [2005/red.]. Meer dan dertigduizend hits levert zijn naam op. Die heeft hij, zo op...
19-08-2018
De intellectuele verleiding
Gevolgen van het imperialisme [Recensie] Intellectuelen moeten hun vijanden dankbaar zijn, want door niemand anders worden ze zo belangrijk gevonden. Een trouwe vijand sinds jaar en dag is voormalig VVD-leider...
15-08-2018
De eeuwige terugkeer van het fascisme
Het f-woord en vloeken in de linkse kerk “Achteruit gaan we de toekomst in”, schreef de Franse dichter Paul Valéry en hij bedoelde het niet als een aanbeveling. Doordat we...
12-08-2018
Fenomenologie van de geest
Bewierookt en vervloekt, maar onbetwist een van de belangrijksten in de filosofie [recensie] Om iets van Georg Wilhelm Friedrich Hegel(1770-1831) te weten hoef je hem niet zelf te hebben gelezen....
10-08-2018
De laatste nachten van Parijs
Dwalen door het Parijs van de surrealisten [Recensie] Zou men ooit uitgeschreven raken over Parijs? Hoewel de Franse hoofdstad allang niet meer het middelpunt van de wereld is, blijft zij...
29-07-2018
Bestaan als verleiding
Cioran biedt een paradox van onschuldige provocaties [Recensie] Van filosofie als ‘systeem’ moest de Frans -Roemeense denker Emil Cioran (1911-1995) niets hebben. In La tentation d’exister (1956) gaat hij tekeer...
25-07-2018
De onttovering van de wereld
Max Weber en het probleem van de moderniteit in Duitsland, 1890-1920 [Recensie] In het wintersemester 1918/1919 hield Max Weber (1864-1920) in München een lezing, die is gepubliceerd onder de titel...
22-07-2018
Rede en cultuur
Wat is de relatie tussen rede en cultuur? [Recensie] “Ik stel alles in het werk om droog te zijn”, schreef Stendhal in De l’Amour. In zijn studie Reason and culture....
17-07-2018
Holy Terror
De remedie tegen terrorisme? [Recensie] Een van de oorzaken van de recente internationale malaise is het feit dat de Amerikanen geen enkel benul hebben van tragedie – zo zou je...
15-07-2018
Atheistisch manifest & De onredelijkheid van religie
Wat is er te zeggen over het bestaan van God? [recensie] Geen moeizamer afscheid dan dat van het Christendom – het duurt nu al langer dan twee eeuwen. Zelfs Nietzsches...
13-07-2018
De seizoenen
Een wereld waaruit alle properheid verdwenen is De nieuwe uitgave van Pons’ roman kwam er terecht: het is een sombere, maar heerlijk groteske allegorie over een schrijver die zijn jeugd...
08-07-2018
Deftigheid in het gedrang
Dit nalatenschap moet gekoesterd worden [Recensie] Er is de afgelopen tijd [1991/red] veel lof neergedaald op het hoofd van Jacques de Kadt (1897-1988), soms uit de meest verrassende hoeken en...
24-06-2018
Cosmopolis
Te veel optimisme is ook niet goed [Recensie] De geschiedenis is er om herschreven te worden. Niets van het verleden ligt voor altijd vast, behalve wanneer het wordt vergeten. Ook...
17-06-2018
Wijsgerige Werken
Het fascinerende overgangsgebied tussen Verlichting en Romantiek [Recensie] Bij Frans Hemsterhuis (1721-1790) zal men geen praktische adviezen tegenkomen, waar de strijdende partijen in Afghanistan iets aan hebben gehad. Hemsterhuis leefde...
13-06-2018
Tijd en geest
Filosoferen over de tijd [Recensie] Zeeën hebben we er soms van, dan weer weten we ons er geen raad mee en begint het grote verspillen, maar meestal is er gebrek...
10-06-2018
Walden & De plicht tot burgerlijke ongehoorzaamheid
Tijdloze klassieker over natuur en bezinning [Recensie] Wie Thoreau zegt, zegt Walden, en wie Walden zegt, zegt – althans in Nederland – Frederik van Eeden. Walden was de naam van...
03-06-2018
Journaal van mijn reis in het jaar 1769
Een grootse zeereis [Recensie] Leest iemand nog Herder? Men leest vooral over hem. De naam van Johann Gottfried Herder (1744-1803) valt als het over cultuurrelativisme gaat, over multiculturalisme of over...
27-05-2018
Grammatica van de schepping
Kunst is altijd goddelijk [Recensie] George Steiners Grammars of creation uit 2001, dat nu [2002/red.] als Grammatica van de schepping in het Nederlands is vertaald, telt slechts 26 noten. Dat...
20-05-2018
Het romantische verlangen
Dans boven de afgrond van de oneigenlijkheid [Recensie] Het valt niet mee van de Romantiek een exacte definitie te geven. Op de vraag wat ‘romantisch’ nu eigenlijk is, komen zoveel...
13-05-2018
Het begrip politiek
Geen betere spiegel dan een intelligente tegenstander [Recensie] Zowel individuen als culturen kunnen baat hebben bij een intelligente tegenstander. Wie zichzelf beziet wordt onwillekeurig belemmerd door excuses, ijdelheid, zelfgenoegzaamheid. Bij...
06-05-2018
Theologisch-politiek traktaat
Over de vrijheid om te filosoferen [Essay] In 1665, een jaar na het uitbreken van de tweede Engelse oorlog, schrijft Benedictus de Spinoza aan zijn Britse vriend Henry Oldenburg dat...
03-05-2018
Inesthetiek
Kunst en communisme [Recensie] De Franse filosoof Alain Badiou (1937) is op zijn oude dag beroemd geworden in de wereld van kunst en esthetica. Ga naar de bookshop van het...
25-04-2018
Over Duitsland
Reizen na verbanning [Recensie] Tegen het einde van de vorige eeuw had Duitsland bij de Fransen geen al te best imago. Weinig aantrekkelijk is (om slechts een voorbeeld te noemen)...
22-04-2018
John Stuart Mill, Victorian Firebrand
Gepassioneerd non-conformisme [Recensie, uit 2007/red.] Het bekendste boek van John Stuart Mill (1806-1873), het enige boek dat ‘iedereen’ van hem kent, is On liberty uit 1859. Het wordt nog vaak...
19-04-2018
De barbaren
Hoe komen we tot iets waardevols? [Recensie] Weinig is zo voorspelbaar als cultuurkritiek die het einde van de beschaving aankondigt. Altijd weer staan de barbaren voor de poort, of ze...
15-04-2018
Over de geest van de wetten
De ideeën voor elke vrijheidslievende democraat [Recensie] Groot lijkt de afstand tussen de Bijlmerenquête, de recente schandalen [2008/red.] rond Bill Clinton en Charles-Louis de Secondat, baron de la Brède et...
08-04-2018
Het kromme hout waaruit de mens gemaakt is
Hoe excessen te vermijden? [Essay] Het woord ‘postmodern’ komt bij de liberale filosoof en historicus Isaiah Berlin niet voor. Toch lijkt veel dat hij in zijn werk ter sprake brengt...
08-04-2018
Onverwerkt verleden
Over het blinde engagement van de ‘kritische’ intellectuelen [Recensie uit 1998] Wat zou schrijvend Nederland moeten zonder Frits Bolkestein? Het lijkt vaak alsof hij in zijn eentje het intellectuele leven...
01-04-2018
Mijn levensverhaal
Autobiografie van de man die Kant het beste begreep [Recensie] Het is niet iets om trots op te zijn, maar voor zover bekend de enige keer dat Salomon Maimon (1754-1800)...
01-04-2018
De romantische orde
Tussen ‘uilengekras’ en ‘hanengekraai’ [Recensie] Bijna elk hoofdstuk van Maarten Doormans nieuwe boek [2004/red.] De romantische orde begint met een Nietzsche-citaat. Was Nietzsche dan een romanticus? Niet als je hemzelf mag...
25-03-2018
Tijd van onbehagen
Het omkeren van de kwaal is de remedie [Recensie] Nietzsche noemde de filosofen ooit de ‘artsen van de cultuur’, maar eigenlijk past die benaming beter bij cultuurcritici. Lees je hun...
17-03-2018
Denken over oorlog en vrede
Pleiten voor barmhartigheid [Recensie] Tot voor kort [1991/red.] leek het vrijwel uitgesloten dat er ooit nog sprake zou zijn van een ‘rechtvaardige oorlog’. Dankzij de opdeling van de wereld in...
04-03-2018
Heimwee naar de mens
Is de mens er nog? [Recensie] De titel van Joke J. Hermsens essaybundel Heimwee naar de mens [2003/red.] suggereert dat de mens er niet meer is. Een echo van Foucault wellicht,...
25-02-2018
Hoeveel waarheid heeft de mens nodig?
Safranski neemt een klassiek liberale houding aan en steekt deze in een postmodern jasje [Recensie] Om een goede biografie te schrijven is een zeker kameleontisch vermogen vereist: je moet je...
18-02-2018
De mens in opstand
Camus is in eerste opzicht een moralist [Recensie] In zijn L’opium des intellectuels (1955) schrijft Raymond Aron dat de beruchte polemiek tussen Jean-Paul Sartre en Albert Camus uit 1952 buiten...
13-02-2018
De aanval op de natiestaat
Is er een nationaal Europa mogelijk? [Recensie] Thierry Baudets De aanval op de natiestaat komt precies op tijd voor de aanstaande verkiezingen van 12 september [2012/Red]. De inzet daarvan is...
11-02-2018
Ethica
Ieder zijn eigen Spinoza De seculiere moderniteit, de scheiding van kerk en staat, gelijkheid en vrijheid: het begon met Spinoza. Hij is weer razend populair. Er zijn zelfs Spinoza-bloggers. [Essay]...
31-01-2018
The ends of life
Opvallen om herinnerd te worden [Recensie] Woorden als levensvervulling en levensdoel hebben een moderne klank. Onwillekeurig wekken ze de indruk dat we zelf kunnen kiezen waaruit die vervulling en dat...
30-01-2018
Paniek in de polder
Multiculturalisme is niet het antwoord, pluralisme en diversiteit wel [Recensie] Hannah Arendt schreef ooit dat filosofen zich beter verre van de politiek kunnen houden. Tot hun beroepsdeformatie behoorde immers een...
28-01-2018
De toekomst van de stad: over geschiedenis en politiek
Spruyt koestert een geïdealiseerde versie van de Amerikaanse samenleving [Recensie] Geert Wilders mag blij zijn met Bart Jan Spruyt, als `denktank’ of wellicht straks ook als medekamerlid. Van tien punten...
24-01-2018
De verdwijnende hemel. Deel 1
Over de cultuur van Europa in de twintigste eeuw [Recensie] De Franse dichter Paul Valéry schreef in de jaren dertig: “Achteruit gaan we de toekomst binnen”.1 Een waar woord, want...
21-01-2018
Over de religie
Schleiermacher doet zijn best om van de religie iets te maken dat volstrekt op zichzelf staat en verder niets nodig heeft [Recensie] De religie wil ons maar niet loslaten. God...
14-01-2018
Perzische brieven
Compassie met de ‘menselijke dwaasheid’ [Recensie] “Hoe kan iemand Pers zijn?”, krijgt een van de Perzische reizigers te horen in Montesquieu’s Lettres persanes (1721). De vraag, afkomstig van zijn Parijse...
22-10-2017
De ondergang van het avondland
Iedere cultuur loopt ten einde Eindelijk is deze cultuurkritische, rechtse ondergangsfilosofie vertaald. Juist wat zijn boek nog zo leesbaar maakt, pleit tegen de boodschap die het bevat. [Recensie] Wat doen...
08-10-2017
Überlegungen II-IV (Schwarze Hefte 1931-1938)
Littekens die steeds weer openbarsten [Essay] In 1927 publiceerde Martin Heidegger zijn hoofdwerk Sein Und Zeit, dat sindsdien geldt als een van de belangrijkste teksten van de moderne filosofie. Zelf...
17-09-2017
Heinrich Heine
Eerst is er het leven, dan het ideaal De grote Duitse dichter was de eerste intellectueel die Europa als uitweg zag voor extremisme, nationalisme en xenofobie. Zo blijkt uit Rolf...
10-09-2017
Athenaeum. Fragmenten, essays, kritieken
Alles, alles zou poëzie moeten zijn Geen warmer pleidooi voor romantische poëzie in leven en samenleving dan dat van Friedrich Schlegel. Geen invloedrijker literair tijdschrift dan zijn Athenaeum. [Recensie] Athenaeum...
03-09-2017
We zijn nog nooit zo romantisch geweest
Romantiek maakt de dienst uit De belangstelling voor de Romantiek is groter dan ooit, zo blijkt uit twee belangrijke boeken. Een Nederlandse filosoof meent zelfs dat we nu meer in...
27-08-2017
Hoofdlijnen van de Rechtsfilosofie
Hegel over de opkomst en ondergang van de wereldmachten [Recensie] Aan politieke filosofie heb je niet veel in crisistijd. Als het er echt om spant, zijn er weinig denkers met...
25-08-2017
Manette Salomon
De Goncourts hielden niet van joden Deze net vertaalde roman geeft een levendig beeld van de 19de-eeuwse kunstwereld. Antisemitisme speelt een cruciale rol. Een schets van context en achtergrond ontbreekt...
20-08-2017
De successtaker
Pas als je niet meedoet, zie je wat er aan de hand is Adrien Turel (1890-1957) Over de futurologische vergezichten van de ‘Zwitserse wereldobservator’ Adrien Turel schreef Arjen Mulder een...
09-08-2017
Mein Kampf - Eine kritische Edition
Het verboden boek [Recensie] De nieuwe Duitse editie van Mein Kampf die begin 2016 verscheen heeft in de Nederlandse pers opvallend weinig aandacht gekregen. Het feit dat Hitlers boek voor...
09-08-2017
The embrace of unreason
Contradicties en paradoxen in het Franse denken van voor WOII [Recensie] In Frankrijk snelt men dezer dagen [2014] naar de boekhandel voor Le suicide Français van journalist en schrijver Eric...
06-08-2017
Politica
OERBOEKEN: Politica Het gezonde verstand van Aristoteles [Essay] Als we Pascal mogen geloven, hielden Plato en Aristoteles zich met politiek bezig voor hun genoegen, ze zagen er een soort spel in,...
04-08-2017
De ontscheping
Armada van de laatste hoop [Recensie] Als het privilege van de literatuur eruit bestaat om onaangename en zelfs onacceptabele zaken te verbeelden, dan heeft de Franse schrijver Jean Raspail daar...
03-08-2017
Picasso. The communist years
Picasso en het communisme [Essay] De definitieve doorbraak van Picasso bij het Nederlandse grote publiek kwam in 1956, toen het Stedelijk Museum – van 14 juli tot 30 september –...
01-08-2017
Wat is fascisme?
Fascisme is een van de mogelijkheden van de westerse moderniteit Lange tijd stond het fascisme bekend als ‘een duivelse incarnatie van het Kwaad’. Maar Robin te Slaa laat zien dat...
28-07-2017
Geloof in mij. Een gelijkenis
Opgaan in iets anders dan jezelf [Recensie] Religie is nooit ver weg in de gedichten en romans van Jacob Groot. In zijn laatste dichtbundel Nieuwe zon (2014) lezen we bijvoorbeeld:...
27-07-2017
Karl Friedrich Schinkel
De man die Berlijn bouwde [Recensie] Karl Friedrich Schinkel, Pruisens beroemdste architect, heeft zich letterlijk doodgewerkt. Toen hij in 1841 op 60-jarige leeftijd overleed, had hij al ruim een jaar...
16-07-2017
Regels voor het mensenpark
Filosoferen over de status van de mens binnen de natuurlijke orde [Essay] Precies een jaar geleden [1999/red] werd de intellectuele gemeenschap opgeschrikt uit haar ‘dogmatische sluimer’ door een debat in...
14-07-2017
For two thousand years
Het moeizame leven van een joodse intellectueel in het vooroorlogse Roemenië Niet veel Nederlandse lezers zullen de Roemeense schrijver Mihail Sebastian (1907-1945) kennen. Toch trok zijn Dagboek 1935-1944, toen het...
13-07-2017
The Liberation of Painting
Over de invloed van het het anarchisme op de moderne kunst [Recensie[ Hoezeer we ook gewend zijn geraakt aan de resultaten, de overgang van een figuratieve, makkelijk herkenbare kunst naar...
30-06-2017
De ongewisse stad
Ook een moordenaar kan niet zonder wetten [Recensie] Alles wat de wet niet verbiedt is geoorloofd, luidt een bekend liberaal principe dat in Het Witte Huis vast op warme sympathie...
29-06-2017
Het sublieme
De schoonheid moest dood [Recensie] Volgens de Duitse filosoof Immanuel Kant was de Nederlander zozeer gericht op het nut, dat alle aandacht voor het schone en het sublieme erbij inschoot....
25-06-2017
Goden breken
Kritiek als startpunt van het monotheïsme [Recensie] Tijdens de laatste seculariseringsgolf, in de jaren ‘60 en ‘70 van de vorige eeuw, bedachten de kerken van alles om de weglopende gelovigen...
23-06-2017
Kwaadschiks
Trumpiaanse roman van A.F.Th. van der Heijden In het jaar dat hij 65 wordt [2016, red.] publiceert A.F.Th. van der Heijden niet minder dan drie romans. Een zomer lang hebben...
18-06-2017
Ons creatieve brein
De autonome status van kunst en literatuur [Essay] Wanneer de natuurwetenschappen zich op het terrein van de geesteswetenschappen wagen, klinkt al gauw het verwijt dat zij `reductionistisch’ te werk gaan....
16-06-2017
Verzameld nachtwerk
P.F. Thomése over schrijven en over de schrijver P.F. Thomése [Recensie] Schrijvers die hardop nadenken over hun métier zijn zeldzaam geworden. Wat is literatuur? Wat is schrijven? Op deze vragen...
11-06-2017
Gedachten
De grootheid van de mens bestaat daarin dat hij van zichzelf weet dat hij ellendig is In 1997 verscheen er een nieuwe vertaling van de Pensées van Blaise Pascal, van...
04-06-2017
Niet voor de winst
Aarzelingen bij het onderwijsprogramma van Martha Nussbaum Volgens Martha Nussbaum heerst er een ‘stille crisis’ in het onderwijs, niet alleen in de Verenigde Staten (waar zij zelf leeft en werkt...
01-06-2017
Lettres croisées 1858-1887
De vriendschap tussen Paul Cézanne en Émile Zola [Recensie] In de film Cézanne et moi (2016) van Danièle Thompson, over de vriendschap tussen Paul Cézanne en Émile Zola, speelt de...
19-10-2016
Bureaucratie is een inktvis
Al die ‘inktschijters’ bestrijd je met spot en parodie [Recensie] Het boek van de Nijmeegse filosoof René ten Bos dat dit voorjaar vrijdag de Socratesbeker 2016 heeft gewonnen, heet Bureaucratie...
17-06-2016
De vlucht uit de tijd
Terug naar de oerwoorden en oerbeelden Honderd jaar geleden werd in Zürich Dada opgericht, door de Duitser Hugo Ball en de Roemeen Tristan Tzara. De eerste had het woord, dat...
06-06-2016
Vijf sterren voor de gaarkeuken
Uitersten van het politieke spectrum [Recensie] Onlangs sprak Tom Lanoye de laudatio uit op de jubileumbijeenkomst van de 250 jaar oude Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Het was een hilarisch, even...
26-05-2016
De cultuur van de paradox
[Recensie] Wanneer iemand mij opbelt en vraagt of hij stoort, antwoord ik wel eens: `Integendeel, ik was aan het werk’. Lang niet iedereen herkent het citaat, maar criticus en essayist...
26-04-2016
De navel van Daphne. Over kunst en engagement
[Essay] Het engagement leeft in de hedendaagse kunst, bij voorkeur buiten het museum. Kunstenaars wagen zich in de politieke arena, trekken de wijken in, bekommeren zich om asielzoekers, verzinnen projecten...
22-04-2016
Het labyrint van de wereld en het paradijs van het hart
Graag één groot, christelijk Europa [Recensie] Jan Amos Komensk (1592-1670), beter bekend als Comenius, voelde zich naar eigen zeggen `thuis’ in Amsterdam. Geen wonder, want Comenius heeft de laatste veertien...
01-04-2016
Tijd. Hoe tijd en mens elkaar beïnvloeden
Tijd maken doen we zelf [Recensie] Als het in filosofie of literatuur over tijd gaat, komt op zeker moment altijd iemand met het bekende citaat uit Augustinus’ Confessiones: `Wat is...
02-03-2016
Verhalen/Ferdydurke/Trans-Atlantisch/Pornografie/Kosmos
Een opgehangen mus en veel seks 2015 was een bijzonder jaar voor Poolse schrijver Witold Gombrowicz (1904-1969). In Duitse vertaling verscheen zijn `intieme dagboek’ Kronos (waarvan twee jaar eerder het...
11-12-2015
De ochtendgave
Als de liefde dood is, eindigt het leven [Recensie] Dat A.F.Th. van der Heijden nog eens een historische roman zou schrijven, lag misschien voor de hand. Zijn cyclus De tandeloze...
05-12-2015
New Grub Street
Waarom we allemaal schrijver willen worden [Essay] Twee maanden geleden kreeg Adriaan van Dis de Constantijn Huygens-prijs. Nog dezelfde avond zat hij te stralen in Pauw. Hoewel de Constantijn Huygens-prijs...
17-10-2015
Oeuvres philosophiques. Édition critique par Jacob van Sluis
De Plato uit de polder Iedereen weet wie Spinoza is, of Erasmus, of Hugo de Groot, ook als men niets van hen gelezen heeft. Van Frans Hemsterhuis (1721-1790) kennen de...
16-10-2015
Das Lachen der Täter: Breivik u.a. Psychogramm der Tötungslust
Een gruwel om snel te vergeten [Recentie] In de geschiedenis wemelt het van de gruweldaden, maar het plezier dat de daders eraan moeten hebben beleefd krijgt zelden veel aandacht. Hun...
18-09-2015
Tegen de kruideniers. Over talen, Europa en geheugen
En de Taalunie moest juist een beetje sexy worden [Recensie] Soms is het eenvoudiger om te zeggen waar je tegen bent dan waar je voor bent. Tegen de kruideniers heet...
31-08-2015
De onderwaterzwemmer
De achterdeur van het paradijs [Recensie] Wie het oeuvre van P.F. Thomése gevarieerd noemt, trapt een open deur in. Het mag dus geen verrassing heten dat De onderwaterzwemmer verrassend is...
17-07-2015
Filippo Tommaso Marinetti. The artist and his politics
Het landsbelang gaat boven alles [Recensie] Niemand zal het belang van het Italiaanse futurisme voor de moderne kunst ontkennen. Per manifest gelanceerd in 1909, was het de eerste twintigste-eeuwse avant-gardebeweging;...
10-07-2015
Event. Filosofie van de gebeurtenis
Wachten op een wereldwonder [Recensie] Weinig filosofen zijn op dit moment zo populair als de Sloveen Slavoj Zizek. Eind mei deed hij Amsterdam aan en tot twee keer toe zat...
05-06-2015
Essay over de gift
Wie rijkdom weggeeft, krijgt prestige terug [Recensie] Geschenken zijn zelden helemaal gratis, bijna altijd veronderstellen ze een tegenprestatie. Op verjaardagen geven we gul, maar we verwachten ook een cadeautje als...
10-04-2015
Wat is eigendom? Onderzoek naar de beginselen van recht en bestuur
Kunnen mensen wel vrij en gelijk zijn [Recensie] In de belangrijkste leuze van de Franse Revolutie staan ze probleemloos naast elkaar: vrijheid en gelijkheid. Met broederschap als derde erachteraan. Geen...
20-03-2015
De Mulisch Mythe. Harry Mulisch: schrijver, intellectueel, icoon
Het eeuwige botst op het tijdelijke Als enige van de zogenaamde Grote Drie wacht Harry Mulisch (1927-2010) nog op zijn biografie. Van Hermans en Reve zijn de levens al uitvoerig...
27-02-2015
De zanger van de wrok. Willem Frederik Hermans. Biografie, deel II (1953-1995)
De literatuur was in feite secundair [Recensie] Willem Frederik Hermans hield van snelle, sportieve auto’s, maar een paar van zijn eigen auto’s reed hij in de prak. Het begon al...
16-01-2015
De fantoomterreur. Revolutiedreiging en onderdrukking van de vrijheid 1789-1848
Ook 19de-eeuws Europa kende terreur, angst en ‘complotten’ Op 23 maart 1819 kwam de Duitse succesauteur August von Kotzebue door messteken om het leven. De dader was een jonge nationalistische...
11-06-2006
Het plagiaat
De polemiek tussen Menno ter Braak en Anton van Duinkerken [Recensie] In april 1940 begon Menno ter Braak aan een nieuwe roman, die Het plagiaat moest gaan heten. Meer dan...