44 Recensies
22-07-2020
Roma intima. Liefde, lijf en lust
Op seks beluste Romeinen? Waren orgies en homoseksuele relaties de normaalste zaak van de wereld bij de Romeinen? Dat blijkt nogal mee te vallen, volgens het boek Roma Intima. Maar grofgebekt waren ze wel. [Recensie] āJe piemel, Papylus, is zo groot als je neus. Zo kan je, telkens als je een stijve hebt, eraan ruiken.ā Deze schunnige woorden schreef Marcus...
12-02-2020
Wij Vikingen. Friezen en Vikingen in het kustgebied van de Lage Landen
Bij Vikingen denken we aan woeste Scandinaviƫrs die plunderend door West-Europa voeren. Dit klopt, maar toch ook weer niet. Het boek Wij Vikingen geeft de laatste inzichten over de Vikingen en wat hun relatie was met Nederland. [Recensie] Wie waren de Vikingen? Het is een misverstand dat dit plunderende Denen of Noren waren, volgens het boek Wij Vikingen. In de...
26-12-2019
De radio ā een cultuurgeschiedenis
Honderd jaar radio, een wereld van verschil Piratenzender Veronica, verzuilde omroepen en sportprogramma Langs de Lijn. Er zullen maar weinig mensen zijn die nu niet aan de radio denken. Dit medium viert dit jaar zijn honderdste verjaardag en een boek kon dan ook niet uitblijven. [Recensie] De titel geeft het al een beetje weg: De Radio. Een cultuurgeschiedenis gaat de...
03-07-2019
De geschiedenis van Nederland in 100 kaarten
Een kaartenboek vol geschiedenis Voor liefhebbers van historische cartografie is er een nieuwe āmust haveā uitgekomen: de Nederlandse geschiedenis in honderd kaarten. Bijzonder aan het boek is dat niet de cartografie leidend is, maar belangrijke historische gebeurtenissen. [Recensie] Wist je dat de Romeinen hun beroemde wegennetwerk vooral in het Middellandse Zeegebied hebben aangelegd? Nederland lag in het grensgebied van het...
22-05-2019
De zaak Oldenbarnevelt. Val, proces en executie
De ondergang van Johan van Oldenbarnevelt Vierhonderd jaar geleden werd Johan van Oldenbarnevelt onthoofd, de machtigste politicus van dat moment in de Nederlanden. Deze politieke moord krijgt op verschillende manieren aandacht, onder meer met een boek over zijn spraakmakende proces en executie. [Recensie] Johan van Oldenbarnevelt zou stiekem begraven zijn in de dorpskerk van Berkel en Rodenrijs. Opgegroeid in dit...
15-05-2019
De hongerwinter
“Het was niet ieder voor zich tijdens de Hongerwinter” [Recensie] Het gebrek aan eten, brandstof en kleding was enorm in de steden van West-Nederland. Maar ondanks de schaarste organiseerden burgers zich om te zorgen voor de zwakkeren onder hen. Hierdoor blijkt het sterftecijfer onder stadskinderen het laagste te zijn van alle leeftijdsgroepen tijdens de Hongerwinter. De komst van de geallieerde...
24-04-2019
Oorlog in Galliƫ
Wetenschappers ontdekken afgeslachte Germaanse stammen bij Kessel [Bespreking en interviews] Julius Caesar, de roemruchte Romeinse veldheer, heeft heel wat bloed vergoten in Europa. Hij heeft hier zelfs eigenhandig verslag van gedaan in zijn boek De Bello Gallico, vertaald: Oorlog in Galiƫ. De vraag was hierbij altijd: wat moet je met een korreltje zout nemen en wat is echt gebeurd? Wetenschappers...
03-04-2019
De hoogste tijd. Een eeuw vrouwenkiesrecht
Nette dames vechten voor kiesrecht De politiek was geen plek voor vrouwen, zo was de consensus tot het einde van de negentiende eeuw. De strijd om de uitbreiding van het kiesrecht richtte zich in eerste instantie dan ook op algemeen stemrecht voor mannen. Hoe kregen de vrouwen dan toch hun stemrecht in 1919? [Interview] Voor vrouwen was er geen publieke...
13-02-2019
5 eeuwen Nederland. Op weg naar vrijheid en gelijkheid
Bronnen jagen in het Nationaal Archief [Recensie] Het Nationaal Archief heeft een nieuwe educatieve tentoonstelling gemaakt. Al speurzoekend komen kinderen in aanraking met allerlei echte archiefstukken en leren ze zich te verplaatsen in personen uit een andere tijd. Een archief kan een waar walhalla zijn voor wie van geschiedenis houdt. Al die originele documenten uit vervlogen tijden waarin je kunt...
30-01-2019
Eigendomsstrijd. De geschiedenis van slavernij en emancipatie in Suriname
Vrijheid in Suriname vĆ³Ć³r de afschaffing van de slavernij Geschiedenisboeken over het slavernijverleden in Suriname gaan meestal over de plantages. Historicus Karwan Fatah-Black onderzocht daarentegen de stad Paramaribo. Vrij onbekend is dat hier, ver voor de afschaffing van de slavernij in 1863, een steeds groter wordende gemeenschap van vrije Afro-Surinamers ontstond. [Recensie] Dat de plantages een grote rol spelen in...
26-01-2019
Griekse Helden
Griekse goden komen tot leven Houdt je kind van verhalen maar vindt het gewone boeken al snel saai? Dan is Griekse helden een aanrader. Het staat vol tekeningen, die deels ook door kinderen zijn gemaakt. Zij brengen de verhalen over Griekse goden en spannende avonturen van helden tot leven. [Recensie] Er zijn genoeg jeugdboeken die over geschiedenis gaan, maar dat...
16-01-2019
Dynamiek in beeld
Onderzoek van Westfriese nederzettingen in de bronstijd West-Friese boeren in de bronstijd waren een stuk honkvaster dan gedacht. Boeren woonden generaties lang bij elkaar in hetzelfde gebied en zorgden als gemeenschap voor de gezamenlijke afwatering. Dit blijkt uit promotieonderzoek van Wouter Roessingh. [Interview] Boerderijen in het zuiden van Nederland lagen tijdens de midden- en late bronstijd (1500-800 v. Chr.) ver...
21-11-2018
Neem mijn jeugd, die stierf vandaag
Kunstenaars op de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog [Recensie] Er zijn al heel wat publicaties verschenen over de Eerste Wereldoorlog, maar een overzicht van kunstenaarssoldaten ontbrak nog. Een nieuw boek laat de effecten van deze oorlog op de kunstenaars en hun werk zien. De meesten kwamen niet terug en leven slechts voort in hun oorlogskunst. Precies honderd jaar geleden eindigde...
26-09-2018
Wereldgeschiedenis van Nederland
“Onze Vader des Vaderlands sprak geen Nederlands” [Recensie] Regelmatig wordt de Nederlandse geschiedenis ingezet en geclaimd in het debat over de nationale identiteit. Dat zat veel historici niet lekker, dus schreven ze de Wereldgeschiedenis van Nederland, een dikke pil vol verhalen over hoe het wel zit. Het onlangs uitgekomen boek Wereldgeschiedenis van Nederland is op Twitter al weggezet als linkse...
19-08-2018
God voor niet-gelovigen. De God van Spinoza
God zonder oordeel of liefde Mis je iets in onze seculiere samenleving? Het is mensen eigen om ergens in te willen geloven, volgens filosoof en spinozist Ton de Kok. Onlangs kwam zijn boek over de God van Spinoza uit. Hierin maak je op begrijpelijke wijze kennis met Spinozaās rationele alternatief voor een vaderfiguur in de hemel. [Recensie] āFilosofie is geen...
08-08-2018
Koning Artur in meervoud. De mythe ontrafeld
De oerversie van koning Artur De beroemde koning Artur, heeft hij nu bestaan of niet? Wetenschappers zijn het er nog steeds niet over eens. Jozef Janssens denkt er het zijne over en beschrijft aan de hand van historische teksten de ontwikkeling van een Keltische krijger tot hoofse koning. [Recensie] Hij is een van de bekendste literaire figuren: koning Artur met...
01-08-2018
Invisible agents
“Spionnes zijn lang over het hoofd gezien in de geschiedenis” Interview met Nadine Akkerman over spionage in de zeventiende eeuw [Interview] Wie kent Lady de Winter niet, de femme fatale uit de Drie Musketiers? Zij is gebaseerd op Lady Carlisle, een echte vrouwelijke dubbelspion uit de zeventiende eeuw. En deze lady was verre van een uitzondering, blijkt uit het net...
10-06-2018
The Colour of Equality
Rassenonderscheid en gelijkheid komen uit dezelfde koker Hoe kunnen racisme en gelijkheid hand in hand gaan? Filosofen uit de achttiende eeuw pleitten voor gelijkheid tussen mensen. Maar tegelijkertijd verdeelden ze de mens voor het eerst onder in rassen. Uit nieuw onderzoekt blijkt dat ze echter heel andere bedoelingen hadden met ras dan waar het in de negentiende eeuw op uit...
23-05-2018
Willem van Oranje - De jonge prins als edelman en militair
De jonge Willem van Oranje Tentoonstelling en catalogus over zijn vormende jaren voor de Opstand In de Nederlanden begon 450 jaar geleden de Opstand tegen het Spaanse bewind. Het Nationaal Militair Museum herdenkt dat met een tentoonstelling over de jonge Willem van Oranje Nassau. Nieuw onderzoek laat zien hoe Willem de vader des vaderlands heeft kunnen worden. [Interview] De tentoonstelling...
15-04-2018
De portiek van de buren. Verbeeldingen van denken in de Oudheid
Aanstellerige filosofen en praktische denkers Is nadenken vandaag de dag hetzelfde als duizenden jaren geleden? Volgens David Rijser niet. Hij kijkt naar de weergave van nadenken in antieke literatuur en recentere kunst in het themaboekje voor de Week van de Klassieken. Ons beeld van de peinzende filosoof is cultureel bepaald en nog niet zo oud [Recensie] Wanneer we ons filosofen...
28-03-2018
Bahia, Recief en ander ongerief
Het einde van het Nederlandse tijdperk in Braziliƫ [Recensie] De Nederlandse geschiedenis uit de zeventiende eeuw bestuderen we vaak vanuit Nederlandse bronnen. Onlangs verscheen een niet eerder vertaald boek van een hoge Portugese militair over oorlog met de Hollanders in Braziliƫ. Dit biedt een interessante, andere blik. In de kranten uit 1638 lazen de Nederlanders hoe Johan Maurits van Nassau-Siegen...
12-03-2018
Paupers en boeven
Veenhuizen, ooit een gemoedelijk gevangenisdorp [Recensie] Tweehonderd jaar geleden begon in Drenthe een vooruitstrevend project: mensen werden op het land aan het werk gezet om ze uit de armoede te helpen. Het werkte niet, net zomin als veel latere initiatieven tegen armoede en criminaliteit. Jan Libbenga beschreef de geschiedenis. Voor de kleine Jan waren schoffelende gevangenen in de tuin heel...
11-03-2018
De Liefdesparadox
Filosofen en de liefde, als dat maar goed gaat In het boek De liefdesparadox werpen acht hedendaagse filosofen hun blik op de liefde [Recensie] De liefde valt niet te verklaren, definities blijven vaag en je kunt het niet zien als je iemand opensnijdt. Filosofen hebben het onderwerp dan ook lang links laten liggen, zo beschrijft het boek De liefdesparadox. Maar...
08-11-2017
Wereld in wanorde
De onverwachte gevolgen van Luthers stellingen Vijfhonderd jaar Reformatie Protestanten zien de 95 stellingen van Maarten Luther als de geboorte van de Reformatie, nu vijfhonderd jaar geleden. Luther vond dat zelf niet iets om te vieren laat historicus Craig Harline zien in zijn boek Wereld in wanorde. [Recensie] De Duitse monnik Maarten Luther (1483-1546) staat dit jaar in de schijnwerpers....
12-10-2017
Vrouwen in het leven van Piet Mondriaan
De bindingsangst van Mondriaan Voor het eerst zijn de vrouwen in het leven van Mondriaan in een overzichtelijk boek bijeen gebracht. Zo wordt duidelijk welke belangrijke rol zij hebben gespeeld in het leven van de kunstenaar. Hoe bekend zou hij zijn geweest zonder hen? [Recensie] Dit jaar is het honderd jaar geleden dat de moderne kunstbeweging De Stijl werd opgericht....
07-09-2017
Vieze liedjes uit de 17e en 18e eeuw
āUw lipjes mals en roodā Porno iets van onze tijd? Vergeet het maar. Het was schunnigheid troef in vroegere tijden. In 2013 verscheen hier een mooi voorbeeld van: het boek Vieze liedjes uit de 17e en 18e eeuw. Bijna honderd liedjes zijn geselecteerd en voorzien van zeer interessant commentaar op het seksleven van onze voorouders. [Recensie] Natuurlijk waren er geen...
30-08-2017
Himmlers geheime deal
Onbekende reddingsacties uit de Tweede Wereldoorlog Himmlers geheime deal is een intrigerend boek, maar met een misleidende titel. Himmler speelt namelijk een belangrijke bijrol en niet de hoofdrol. Dit boek is vooral interessant wanneer je geĆÆnteresseerd bent in de verhalen achter verschillende reddingsoperaties om Joden te redden tijdens de Tweede Wereldoorlog. [Recensie] Getriggerd door de titel Himmlers geheime deal ben...
24-08-2017
The power and the Glorification
Pauselijke propaganda Strijd om de macht Kunsthistoricus Jan de Jong komt met verrassende resultaten in zijn boekĀ The Power and the Glorification.Ā Uit zijn onderzoek blijkt dat pausen in de 15de en 16de eeuw systematisch de geschiedenis vervalsten. Hiermee probeerden ze hun afbrokkelende macht weer een beetje op te krikken. [Recensie] Eeuwenlang was de pauselijke macht onaantastbaar geweest. De paus stond als...
23-08-2017
De vergelding
De duistere kant van de bevrijding [Recensie] De bevrijding in mei 1945 zorgde voor een ontlading in Nederland. Overal werd gefeest maar ook wraak genomen. Jarenlange onderdrukte woede, frustraties, angst en afgunst kwamen er in een keer uit. Deze volkswoede richtte zich onder andere op meisjes die zich met de Duitsers hadden ingelaten, de moffenmeiden. Jan Brokken beschrijft inĀ De vergeldingĀ treffend...
16-08-2017
Levenstekens
Zeemansvrouwen beschrijven het nieuws [Interview] Tijdens de vele oorlogen die de Republiek uitvocht, kaapte de vijand nog wel eens Hollandse schepen. De in beslag genomen post werd bewaard, als legitiem bewijs dat het om een vijandig schip ging. Eeuwen later wordt deze gekaapte post bestudeerd. De brieven blijken een unieke blik te werpen op het leven van gewone mannen en...
10-08-2017
De bosatlas van het cultureel erfgoed
Zoek de verschillen met de Bosatlas van de geschiedenis van Nederland [Recensie] Eind 2014 kwam er een bijzonder boek uit, al was het maar vanwege de omvang: de enorme Bosatlas van het cultureel erfgoed telt 416 paginaās. Drie jaar geleden was daar ook al de nog dikkere (576 paginaās) Bosatlas van de geschiedenis van Nederland. Gelukkig geen moetjes voor de...
05-08-2017
Amsterdam voor vijf duiten per dag
Tijdreisgids voor Amsterdam Amsterdam in de Gouden Eeuw. Een wereldstad vol grandeur en opzienbarende gebouwen, mensen en producten. Wie hier graag een kijkje had willen nemen, komt een heel eind met het boek Amsterdam voor vijf duiten per dag. DĆ© gids voor uitgaan, sightseeing, shopping, eten & drinken in het Amsterdam van de zeventiende eeuw. De titel verklapt direct de...
03-08-2017
Carthago
Kinderoffers en kunst Nieuwe inzichten over de oude stad Carthago [Recensie] Ondanks dat de stad Carthago meerdere malen is verwoest en uiteindelijk in verval is geraakt, verloor zij niet haar reputatie. Een wereldstad, bevolkt door slinkse handelaren met een machtige oorlogsvloot. Gevreesd, bewonderd en van invloed op velen. Op Afrikaanse volkeren uit het achterland, op de Grieken en Romeinen uit...
02-08-2017
Opzien tegen modernisering
Geen Amerikaanse toestanden graag Nederlandse aversie tegen moderne media uit de V.S. in de 20e eeuw Hoe zagen Nederlanders zichzelf in de twintigste eeuw? Jesper Verhoef onderzocht onze identiteit aan de hand van het publieke debat over nieuwe media uit Amerika. Wat blijkt? Nederlanders moesten niets hebben van die moderne fratsen. [Interview] Het publieke debat gaat nog steeds regelmatig over...
02-08-2017
Wij wisten niets van hun lot
Nederlanders en de Jodenvervolging Historicus Bart van der Boom won in 2012 met zijn boek Wij wisten niets van hun lot. Gewone Nederlanders en de Holocaust de Libris Geschiedenisprijs. Afgelopen zondag refereerde Eberhard van der Laan tijdens zijn uitzending van Zomergasten aan dit boek. We herpubliceren de recensie die destijds op Kennislink verscheen. De jury van de Libris Geschiedenisprijs schreef...
23-07-2017
Kantiaans Psychologisme
Cherrypickend door de Kantiaanse traditie De filosoof Kant en psychologie gaan niet door een deur, is de heersende mening. Dit is een onterecht beeld, mede ontstaan door een methodestrijd in de negentiende eeuw. Peter Sperber geeft met zijn proefschrift de verliezers hun plek terug in de geschiedenisboeken. [Interview] Immanuel Kant (1724-1804) is een van de grootste moderne filosofen uit de...
13-07-2017
Clothes make the man
Modieuze middeleeuwers Nieuwe overzichtsstudie toont verschillen in textieltradities [Interview] Niet eerder werd een overzichtsstudie gedaan naar kleding in vroegmiddeleeuws Nederland. Chrystel Brandenburgh promoveerde onlangs op dit onderwerp en deed enkele bijzondere ontdekkingen over het kleedgedrag van onze voorouders. Vrouwen dragen fijnere stoffen dan mannen. Dit klinkt ons niet zo heel vreemd in de 21e eeuwse oren. Maar wat de vroege...
11-07-2017
Liefde voor een leider
‘Onderschat nooit teleurgestelde burgers’ Parallellen tussen opkomst Trump en Fortuyn [Recensie] Het onverwachte is gebeurd: de politieke buitenstaander Donald Trump is de nieuwe president van de Verenigde Staten. Historicus Clemens van Herwaarden voorzag dit al: hij promoveerdeĀ op het charismatisch leiderschap van Pim Fortuyn, en de parallellen met Trump zijn opvallend. Ontevreden burgers kunnen wel degelijk voor een grote verandering...
21-06-2017
Sous les armes
‘Soldaten vochten zich dood, maar niet voor Napoleon’ Hoe onafhankelijk was het Nederlands leger in de Franse tijd? Tijdens de Franse bezetting stierf Ć©Ć©n procent van de Nederlandse bevolking op het slagveld voor Napoleon. Een enorm aantal, maar toch is er weinig recent onderzoek naar het militaire apparaat in deze periode. Volgden Nederlandse soldaten slaafs de grote veldheer Napoleon of...
17-05-2017
Het verboden boek
De aantrekkingskracht van Mein Kampf Waarom een wetenschappelijke uitgave nodig is [Recensie] Mein Kampf van Adolf Hitler opnieuw uitgeven of niet? In Duitsland is afgelopen jaar een wetenschappelijke versie verschenen, waarna de discussie losbarstte. Het haatzaaiende boek is toch niet voor niets verboden? Historicus Ewoud Kieft is voor een nieuwe uitgave. Alleen door het nationaalsocialisme te bestuderen, kunnen we begrijpen...
10-05-2017
Fout!
Nationaalsocialistische krantenknipsels onder de loep [Recensie]Ā Het is weer de tijd van het jaar [2016/rd] om boeken uit te brengen over de Tweede Wereldoorlog. Opvallend is het boek Fout! van het Historisch Nieuwsblad, een ābloemlezingā van nationaalsocialistische artikelen uit de oorlogsjaren. Fout! Wat Hollandse nazi-kranten schreven over Nederland, Joden en het verzet, samengesteld door historicus Bas Kromhout, is geen gewoon leesboek....
07-05-2017
Barbaren en Wijsgeren
Tentoonstelling en boek over vroege verwondering over Chinese cultuur China was een gesloten rijk in de zeventiende eeuw. Buitenlanders waren er niet welkom. Toch lukte het enkele Nederlanders om vaste voet aan Chinese grond te krijgen. Vol bewondering keken ze naar de Chinese cultuur. Andersom hadden de Chinezen ook een mening over ons. Deze beeldvorming is nu in een tentoonstelling...
04-05-2017
Het boek van het gedrukte boek
Mooi staaltje visuele geschiedenis Het Jaar van het Boek (2016) en de Week van de Alfabetisering: er zijn genoeg redenen om het Het Boek van het gedrukte boek te bespreken, een overzichtswerk van ruim vijfhonderd jaar geschiedenis van de boekdrukkunst. [Recensie] Het drukken en het vormgeven van boeken zijn sinds de uitvinding van de drukpers rond 1450 nauw met elkaar...
03-05-2017
Ze doen ons niets
Publieksboek Holocaust maakt verwachtingen niet waar Ze doen ons niets. Vervolging en deportatie van de joden in Nederland 1940-1945 [Recensie] Ā Ze doen ons niets is het nieuwste publieksboek over de vervolging en deportatie van Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Internationale Herdenking van de Holocaust (27/1) is altijd een goede aanleiding voor een boek over dit onderwerp. De auteurs schreven...