De Grote Oorlog in weinig woorden
[Recensie] We vermoeden dat we Jean Echenoz ooit tegenkwamen tijdens de lessen Franse literatuur. Vluchtig weliswaar, maar de naam is blijven hangen. De titel van deze roman is kort en allesomvattend: 14. In combinatie met de boekcover weet je dan meteen waar je aan toe bent.
“Het zoveelste boek over de Eerste Wereldoorlog?” zal de lezer misschien sceptisch denken. Maar al vanaf het eerste hoofdstuk voel je dat er vaart en mysterie zit in dit verhaal. Meestal zijn er twee soorten romans over de Eerste Wereldoorlog: gedetailleerde historische romans met veel beschrijvingen over de oorlogsvoering (denk aan Guus Bauers ‘Het geheim van Treurwegen’) of heel literaire, geromantiseerde verhalen over de oorlog (zoals ‘Grijze zielen’ van Philippe Claudel). Dit bondige boek balanceert perfect tussen die twee uitersten.
Met weinig woorden roept Echenoz veel sfeer op. Het verhaal gaat van start wanneer Anthime in de Vendée een fietstocht maakt en plots opgeschrikt wordt door het luiden van de klokken die tot mobilisatie oproepen. Voordat hij het weet, marcheert hij met zijn makkers aan het front, samen met zijn liefdesrivaal Charles. Die laatste wordt snel overgeplaatst en lijkt zo te ontsnappen aan de oorlogsellende. Allebei hebben ze Blanche, de dochter van de baas uit de schoenenfabriek waar ze werkten, achtergelaten. Wie van hen zal Blanche na de oorlog in de armen kunnen sluiten?
Maar dit boek is zoveel meer dan een ogenschijnlijk liefdesverhaal in oorlogstijd. Heel accuraat schetst Echenoz de spanning en de gruwel aan het front. Zo beschrijft hij de dieren die het leven van de soldaat zowel gemakkelijker als moeilijker maken, gaat hij in op de vriendschap tussen soldaten, desertie, rivaliteit en de oorlogseconomie die op volle toeren draait bij de thuisblijvers. De beschrijvingen van Echenoz zijn nooit langdradig of gericht op drama, immers: “Dat alles is al duizend keer beschreven, dus misschien is het niet de moeite om nog langer stil te staan bij die smerige, stinkende opera” (p.76).
De hedendaagse vertelstem, die niet overheersend is maar subtiel het verhaal een andere richting laat uitdraaien, is een stilistisch handigheidje waardoor Echenoz een vlot verhaalritme creëert. Zonder twijfel was dit boek een van de betere oorlogsboeken die we de afgelopen jaren gelezen hebben.
—
Eerder verschenen op de http://www.cuttingedge.be/
