"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

7B

Dinsdag, 21 september, 2021

Geschreven door: Aafke Romeijn
Artikel door: Marnix Verplancke

Van kleurlozen en terroristen

De eerste zin

“Toen ze met graafmachines kwamen, wist ik nog niet hoe diep en breed de gaten zouden zijn die ze de jaren erna in mijn oppervlak zouden slaan.”

Recensie

We zijn 2040. In Groningen staat een kolossaal gebouw, een wijk op zich bijna, met een grote, rode rand eromheen, als een Saturnusring. Dat gebouw, 7B, is de setting voor de tweede roman van Aafke Romeijn, naast schrijfster ook begenadigd muzikante en zangeres. Concept M situeerde. Ongeveer de halve bevolking bestaat uit kleurlozen, extreem kwetsbare mensen die kleurstoffen toegediend krijgen via een kastje op de rug. Doordat die kleurstoffen zeldzaam en duur zijn, zetten die kleurlozen de sociale zekerheid onder druk en duiken er terroristische groepen op die hun mening dat zij een overtollige bevolkingsgroep zijn met bomaanslagen kracht bijzetten.

Hereditas Nexus

Centraal in 7B staan Menno en Hannah, een oorlogsveteraan met een angstpsychose en zijn vrouw die moderator is bij Konnekt, een door de Europese overheid opzet sociaal netwerk dat Facebook en co moest vervangen. Konnekt-profielen zijn aan je rijksregisternummers gekoppeld. Valse profielen zijn daardoor onmogelijk, wat de gebruikers een gevoel van veiligheid geeft, maar de beheerders van de site ongelooflijk veel kennis en macht. Big Brother bekijkt je niet langer alleen via je tv-scherm, zoals dit nog bij George Orwell het geval was, geen enkel scherm is nog onschuldig. Wanneer op een dag filmpjes op Konnekt gepost worden waarin agenten van de Europese anti-terreurdienst ECTA mensen aan het martelen zijn, en de moderator die die filmpjes gecleard heeft in 7B actief blijkt te zijn, wordt er een agente op afgestuurd die moet nagaan of er tegenstanders van het regime achter zitten.

Romeijn hanteert een coole, afstandelijke taal die de cynisch herkenbare wereld waarin 7B speelt niet voor de voeten wil lopen. Zo gebruikt de overheid in de strijd tegen terreur en pandemieën kleurencodes die de bewegingsvrijheid van de burgers aan banden leggen en merkt de agente op dat vrouw-zijn betekent dat je zestig procent van de tijd gebruik maakt van je lichaam om dingen gedaan te krijgen en je je de overige veertig procent schaamt omwille van datzelfde lichaam. Romeijn is scherp, alleen jammer dat haar politieke thriller ietwat voorspelbaar eindigt.

Drie vragen aan Aafke Romeijn

Een opvallend idee in je boek is dat onze beschaving niet hoeft te eindigen in een grote klapper, maar dat die ook stapje voor stapje naar de ondergang kan gaan. Geloof je dat zelf ook?

Romeijn: “Als je beslist sf te gaan schrijven, kijk je welk soort boeken er al zijn. Ik merkte dat veel sf gaat over één moment waarop alles kapotgaat, en over de wijze waarop de resterende mensen overleven. De kans dat dit echt gebeurt, acht ik klein. Een keten van verschillende crises, zoals de klimaatcrisis en de coronacrisis lijkt me veel meer kans te maken, waarbij we het onheil over onszelf afroepen en dit niet van buitenaf komt.”

Naast klimaat en pandemieën is er ook de steeds verdere uitholling van de privacy, die in je boek gekoppeld wordt aan Konnekt, het Europese alternatief voor de Amerikaanse sociale media?

Romeijn: “Iets als Konnekt heeft voor- en nadelen. Zo kun je er een groot deel van de bureaucratie mee overbodig maken en stelt het je in staat veel makkelijker op Europees niveau zaken te organiseren. Het grote nadeel is natuurlijk dat er een stuk vrijheid verdwijnt. In feite zijn we die vrijheid vandaag ook al kwijt, maar ligt ons lot nu in handen van privébedrijven en stellen we ons daar geen vragen bij. Als ik Google vervang door een overheidsorgaan, dacht ik, zullen ze het dan nog steeds zo ok vinden? We lopen al te gewillig op onze ondergang af, deels omdat die gepaard gaat met veel gemak, comfort en veiligheid, maar ook omdat veel mensen denken dat ze er als individu toch niets aan kunnen doen.”

Konnekt is een Europees initiatief, net zoals veel autoritaire organisaties in je boek. Moeten we toch maar opletten met superstaat Europa?

Romeijn: “Ik heb een heel dubbel gevoel bij Europa. Ik sta helemaal achter het idee van meer Europese samenwerking, maar die moet wel over de juiste dingen gaan. Vandaag laat Europa zich heel erg leiden door angst. Frontex wordt bijvoorbeeld steeds belangrijker. Europa zou zich beter vertrekkend vanuit gedeelde normen en waarden inzetten om van van het continent een leefbaardere plek te maken voor zijn oude en nieuwe inwoners. Alleen acht ik de kans daarop vandaag niet groot aangezien oost en west duidelijk uit elkaar aan het groeien zijn. Polen en Hongarije houden er bijvoorbeeld heel andere waarden op na dan Nederland en België.”

Eerder verschenen in Knack

Boeken van deze Auteur:

Hoofdzaken - Ga gewoon wat leuks doen

Concept M