Oost ontmoet west in Beiroet
[Recensie] Steden waar ik graag terugkom: Antwerpen, Berlijn, Istanbul, Mainz, Palermo, Rotterdam, Shiraz, Thessaloniki en vooral – hiermee behoorde het lijstje te beginnen – Beiroet. Vraag me niet wat deze steden verbindt, behalve dan dat het steden zijn en dat ze iets kosmopolitisch over zich hebben. Vraag me ook niet wat Beiroet in dit gezelschap zo uitzonderlijk maakt, want veel verder dan een cliché over “oost ontmoet west” kom ik niet.
Hoe dat ook zij, ik lees graag boeken over de Libanese hoofdstad en was blij toen ik onlangs A Beirut Anthology. Travel Writing through the Centuries in handen kreeg. Reisverhalen zijn altijd leuk, Beiroet is dat ook en samensteller T.J. Gorton had al ervaring opgedaan met een goede biografie van de Druzenleider Fakhr al-Din ibn Maan, dus dit moest de moeite waard zijn. Helaas is dat niet het geval.
Om te beginnen bestaat het beschreven Beiroet niet meer. Na de Tweede Wereldoorlog is er nogal wat nieuwbouw geweest en ik hoef u niet te vertellen wat er tijdens de Burgeroorlog is gebeurd. De mooie Ottomaanse stad die in A Beirut Anthology wordt beschreven, is er niet langer. Je kunt niet door de tuinen van de genoemde Fakhr al-Din wandelen met in je achterhoofd “dit is de plek waarover ik heb gelezen”. Het is alsof je de weg krijgt uitgelegd in een huis dat inmiddels is gesloopt.
Een tweede probleem is de beknoptheid van het commentaar. Als u niet weet wie de Druzen zijn, wat een Druzenleider zoal doet, wie Fakhr al-Din was en wat de familie Maan voor Libanon heeft betekend, komt u er ook niet achter. Alsof je een klassieke tekst uit het Grieks of Latijn vertaalt en het resultaat naar de lezer werpt zonder nadere toelichting. Dat gaat dus niet want de lezer zal daardoor zijn eigen ideeën op de tekst projecteren. Dan bevestigt A Beirut Anthology dus nogal wat oriëntaliserende vooroordelen.
Desondanks zijn sommige fragmenten aardig. Hieronder is de beschrijving die Willem van Tyrus gaf van de verovering van Beiroet door de Kruisvaarders, een gebeurtenis waarover Gorton best had mogen vertellen dat ze de stad maakte tot wat ze is: hét punt waar westerlingen het Midden-Oosten betreden. ‘Échelle du Levant’. Ook al werd de stad later weer Arabisch en ook al werd Beiroet een tijdje overvleugeld door Tyrus en Sidon, het karakter dat de stad dankzij de Kruistochten kreeg, heeft ze behouden.
“King Baldwin… gathered all the forces of his kingdom and laid siege to the city of Beirut. …Nearby the city there was a fine pine grove which was called the Pineda; this was most useful to our side, for they used the wood to make siege engines such as catapults and trebuchets and mangonels and ladders, all of which operated day and night and so caused great damage to those inside the walls.
Thus the siege continued for two whole months, and the long delay began to weigh on the besiegers. They therefore threw themselves into the attack even more fiercely than usual; those on the wooden towers could see that the inhabitants were desperate and sorely frightened. The towers were brought up to the walls and soldiers began to climb onto the battlements. Finally, there were so many of our men inside that they managed to open one of the city gates, and the remainder of the army surged in.
The Turks in the city fled towards the sea, thinking to escape that way; but our men in the galleys met hem most cruelly with swords and forced them back. Finally after so many of them had been killed that the streets were running with blood, the survivors cried out for mercy to the King, that they should be spare. The King took pity on them and forbade his army from killing any more of them. Thus the city of Beirut was taken in the Year of Our Lord 1111, on the 27th day of April.”
Koning Boudewijn vernieuwde de stadsmuren en bouwde een mooie kerk in Beiroet. Die laatste is er nog altijd, al is het gebouw momenteel in gebruik als moskee.
—
Eerder verschenen op https://mainzerbeobachter.com/
