"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

A House of Many Mansions

Vrijdag, 8 februari, 2013

Geschreven door: Kamal Salibi
Artikel door: Jona Lendering

Libanese identiteiten

Wie de film Lawrence of Arabia heeft gezien, kent het verhaal. Tijdens de Eerste Wereldoorlog rukte de Britse generaal Allenby van Egypte op naar Palestina en Syrië. In zijn strijd tegen de Ottomaanse Turken kreeg hij de hulp van het leger van Arabische opstandelingen, gecommandeerd door de latere koning Faisal. Hem was toegezegd dat in de gebieden die op de Turken zouden worden veroverd, een Arabisch koninkrijk zou komen.

De Britten hadden echter meer afspraken gemaakt: met de Fransen was overeengekomen dat zij de veroverde zouden verdelen. Deze strijdige toezeggingen vormen de oorzaak van de huidige problemen in het Midden-Oosten.

In de jaren twintig ontstonden verschillende nieuwe staten, waar de Britten en Fransen grote invloed uitoefenden. Om te beginnen Faisals eigen koninkrijk in Irak en het emiraat van zijn broer Abdollah, Transjordanië. Palestina, met een grote joodse bevolking, werd namens de Volkenbond bestuurd door de Britten; Libanon, met een grote christelijke bevolking, kreeg Frans bestuur; tot slot Syrië, dat eveneens door de Fransen werd bestuurd. Alleen in het verre zuiden ontstonden volledig onafhankelijke Arabische staten: Jemen en het land dat nu Saoedi-Arabië heet.

Dit waren allemaal Arabische landen, en over het algemeen hebben ze geen problemen met hun zelfbeeld. De twee uitzonderingen zijn Palestina en Libanon, die waren ontstaan rond al bestaande, semiautonome eenheden: de zionistische gebieden in Palestina en de christelijke provincie Libanon. Zouden deze gebieden uit alleen joden en alleen christenen hebben bestaan, dan waren er vermoedelijk geen problemen geweest, maar dat was niet het geval: zoals de joden niet de enige bewoners waren van Palestina, zo waren de christenen niet de enigen in Libanon. In beide landen leefden druzen en soennitische moslims, en in Libanon kwamen daar nog sji’ieten bij. Dat maakte het scheppen van een “vaderlandse identiteit” moeilijk.

Boekenkrant

In Palestina kwam het in 1928, van 1936 tot 1939 en in 1947-1948 tot geweldsuitbarstingen, waarin aan de ene zijde de Arabieren stonden, meest soennitisch, en aan de andere zijde de joden, die deels altijd ter plekke hadden gewoond en deels behoorden tot de steeds grotere migrantenstroom uit Europa. Zoals bekend wonnen de joden dit laatste conflict, werden veel bewoners verdreven en ontstond het Palestijnse vraagstuk. In Libanon zou de strijd van 1975 tot 1990 duren en was er geen duidelijke winnaar.

De Libanese historicus Kamal Salibi publiceerde zijn nu klassieke boek A House of Many Mansions in 1988, tegen het einde van de Burgeroorlog. De auteur is niet onomstreden, omdat hij over de oude geschiedenis nogal wat rare dingen heeft beweerd, maar dit boek is gedegener. Het biedt een historisch overzicht van de zelfbeelden van de verschillende Libanese bevolkingsgroepen. Als zoiets voor Nederland al niet makkelijk is, dan is ze dat in Libanon al helemaal niet.

Boeken van deze Auteur:

The Modern History of Jordan

A House of Many Mansions