"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Alleen voor helden

Zaterdag, 2 februari, 2008

Geschreven door: Yolanda Entius
Artikel door: Rachel Levy

Filmische structuur niet noodzakelijkerwijs een pré

De driehoeksverhouding is een eeuwenoud thema in de literatuur, en misschien is het juist daarom opmerkelijk dat zo vele moderne schrijvers zich aan dit beproefde thema wagen. Originaliteit en een verrassingelement horen een belangrijke rol te spelen in literatuur – dus als schrijver maak je je het wel erg moeilijk als je een zo vaak gebruikt thema in eigen, nieuw werk gebruikt. De verwachtingen zijn per definitie hooggespannen – want er is al zo veel goeds geschreven over driehoeksverhoudingen – en de lezer kent vrijwel alle valkuilen van deze o-zo-bekende thematiek.

Uitsluitend de grootste schrijvers slagen er dan ook om juist op het gebied van originaliteit en dat verrassingselement te scoren bij de lezer. Maar wie niet tot de uiterste top der schrijvers behoort – en dat zijn toch echt de meeste auteurs – kan wellicht op andere punten laten zien dat het boek wel degelijk interessant is: door middel van de stijl, de ontwikkeling van het verhaal, de uitwerking van de personages en niet te vergeten de historische of culturele achtergrond waartegen het verhaal zich afspeelt.

De actrice, scenariste en regisseuse Yolanda Entius (1962) debuteerde in 2005 met haar roman Rakelings, een volgens de lovende kritieken bijna filmisch opgezette roman die het leven van zes mensen beschrijft. De overeenkomst tussen de zes is het tragische lot dat hen ten deel valt. Ze leidden alle zes onvolmaakte en in enkele gevallen zelfs ronduit tragische levens.

In haar nieuwe boek Alleen voor helden lijkt Entius op een soortgelijke filmische manier te werk te gaan. Dit keer kijken we niet mee door de ogen van zes maar van drie mensen. En waar de personages in haar vorige boek uitgezonderd hun onvolmaakte levens geen onderlinge band of overeenkomst hadden, is het juist de hechte onderlinge band die centraal staat in het nieuwe boek.

Alleen voor helden analyseert de relatie tussen Boris, Lucy, broer en zus, en David, die elkaar leren kennen als ze tieners zijn. Op een dieper niveau gaat de roman in op de problematiek waarmee elk van de drie worstelen vanaf hun tienerjaren tot zij de dertig ruim gepasseerd zijn.

Daarbij passeren de meest essentiële thema’s die in het leven en dus in een roman thuishoren – vriendschap en vooral de vraag wat dit is, de zin van het leven, het verlangen naar liefde en vooral naar het zelf bemind worden.

Het verhaal ontrolt zich daarbij op dezelfde filmische manier als in de debuutroman – we aanschouwen het verloop van het leven van de drie en hun onderlinge relatie wisselend steeds vanuit een ander.

Meestal biedt een dergelijke opzet tal van kansen om een lezer te verrassen, op het verkeerde been te zetten, of volkomen verschillende karakters op papier te zetten. Maar in dit boek lukt dat niet.

Wellicht omdat de problemen waarmee de hoofdfiguren tobben zozeer dezelfden zijn, lijken ook hun personages in elkaar over te vloeien. De stem van Lucy lijkt daardoor te veel op die van Boris en David – ook al is Lucy vrouw en de andere twee man, ook al is David niet verwant aan en bovendien afkomstig uit een volledig ander milieu als Lucy en Boris.

Alleen voor helden leest prettig en makkelijk, ideaal voor in de trein, in het park of op het strand. Maar als verhaal is het te gestileerd, te veel ondervangen in een eenduidig thema, om voldoende diepgang te hebben. Zo verdwijnt het verhaal, even vlot als het boek leest, uit het geheugen van de lezer.

Goede literatuur kenmerkt zich door een accurate afspiegeling van de grilligheid en complexiteit van het leven. Juist in de filmwereld werkt men echter vaak met een strak thematisch keurslijf, met zorgvuldig gestructureerde scènes die een onderwerp in een vast, bijna kunstmatig ritmes behandelen. Het lijkt erop dat de filmische stijl die Entius’ eerste boek juist ten goede kwam, in het tweede boek minder positief heeft uitgepakt.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Abdoel en Akil

Alleen voor helden