Bericht uit een zieke wereld
[Recensie] Met een hopeloze blik in de ogen en zijn verwarde dochtertje Franny op de arm klopt George op een avond in de winter van 1979 aan bij de buren. Er is iets vreselijks gebeurd met zijn vrouw Catherine, zegt hij. Terwijl hij aan het lesgeven was op de universiteit is iemand het huis binnengedrongen en heeft die Catherines hoofd met een bijl gekliefd. Geen kat die zijn verhaal gelooft, de buren niet, de politie niet en nog minder de media die zijn proces al uitvoerig maken nog voor hij in beschuldiging is gesteld. Dat het tussen Catherine en George al een tijd niet meer boterde wist iedereen en dat hij menigmaal een scheve schaats reed ook. Wanneer George de nacht na de moord de matras waarop het lijk van Catherine werd gevonden het huis uit sleurt en verbrandt, heb je als lezer ook zo wel je vermoedens.
In een roman is de uiteindelijke bestemming in feite niet zo belangrijk en voor een misdaadroman geldt dit dubbel en dik. Uiteindelijk wordt duidelijk wie de schuldige is en volgt al dan niet een straf. Daarvoor doen we het dus niet. Nee, het is de weg naar die bestemming die van tel is, en dat heeft Elizabeth Brundage bijzonder goed begrepen. Haar roman Alles houdt op te bestaan is voor het grootste deel een flashback waarin op ingenieuze en breedvoerig Amerikaanse manier de aanloop naar de moord uiteengezet wordt en pas na een bladzijde of vierhonderd begint het onderzoek. Dat ze haar verhaal en haar personages inbedt in de economische en sociale realiteit maakt haar boek trouwens ook stukken rijker dan de gemiddelde misdaadroman.
Alles houdt op te bestaan speelt immers in Chosen, een plattelandsgemeenschap in het noorden van de staat New York waar steeds meer gestudeerde yups failliete boerderijen opkopen om er van de rust en het landschap te genieten, wat hen bij de traditionele bevolking niet altijd geliefd maakt. Zo ook Catherine en George, die het huis van de Clares kopen. Cal en Ella pleegden zelfmoord toen ze hun schulden niet meer konden afbetalen. De bank sloeg het huis aan en de zonen Wade, Eddy en Cole werden bij een oom geparkeerd. Altijd op zoek naar werk kloppen deze bij Catherine aan om hun voormalig ouderlijk huis op te knappen, wat aanleiding geeft tot een psychologische spanning die een uitweg zoekt tussen haat, afgunst, liefde en seksueel verlangen.
De verhouding tussen liefde en seks is trouwens een steeds terugkerend thema in deze roman. Catherine en George zijn heel verschillende mensen die enkel trouwden omdat er een kind op komst was. Ze houden niet van elkaar. Nog maar los van de vraag of George in feite wel in staat is tot liefde. Wanneer hij aanpapt met de neerslachtige Willis, lijkt hij haar vooral seksueel te willen misbruiken en psychologisch te willen knechten. Met de ware liefde die zij voor Eddy voelt, lacht hij alleen maar. En dit typeert de sfeer van Alles houdt op te bestaan. Geen enkele liefde blijft duren en alle relaties vallen uit elkaar. Willis’ moeder verlaat haar vader voor een vriendin. Op een nacht ziet het meisje de twee vrouwen vrijen: hard, bits en grimmig. “Ze hadden elkaar gevonden in hun ongenoegen over de zieke wereld waarin ze leefden en het onherroepelijke einde waarop we met zijn allen afstevenen,” besluit Willis, en het zou best Brundages motto kunnen zijn.
Alles houdt op te bestaan is een misdaadroman waarin de misdaad in feite maar bijzaak is: een symptoom van de ziekte waaraan een gemeenschap of zelfs een heel land lijdt. Wellicht niet toevallig laat Brundage de kleine Franny uitgroeien tot een chirurge in opleiding, iemand die met een scalpel op zoek gaat naar de kanker die het lichaam te gronde richt en leert hoe ze die moet wegsnijden.
Verschenen in De Morgen
