24 korte verhalen na de verkiezing van Donald Trump
De eerste zin
“Omdat ik slecht op mijn handen kan zitten als de stoel in de fik staat, borrelde er onlangs een wild plan bij me op, waarvan dit boek het resultaat is.”
Recensie
Net voor de Tweede Wereldoorlog schreef de Amerikaanse SF-auteur Robert Heinlein een novelle met als titel If This Goes On … waarin hij de Amerikaanse toekomst donker inzag. In 2016 zou de dictatuur ingevoerd worden, schreef hij. Auke Hulst vroeg een aantal Nederlandstalige schrijvers vanuit eenzelfde idee een verhaal te schrijven over vandaag. Het resultaat is Als dit zo doorgaat, vierentwintig pregnante verhalen die samen een van de beste bundels vormen die we ooit mochten lezen.
Dat heeft natuurlijk veel met de variatie van de bundel te maken. Iedere schrijver heeft zijn stem. Wanneer je die vijftien keer na elkaar hoort, gaat die natuurlijk vlug vervelen. Hier krijgen we vierentwintig stemmen die iedere keer weer fris klinken. Bovendien blijkt iedere schrijver zijn eigen insteek te hebben. Er zijn zachtmoedige verhalen, zoals dat van Nelleke Noordervliet waarin een zangeres bezoek krijgt van een vriend die ze al lang niet meer gezien heeft. Hij wordt gezocht door het regime, terwijl zij een favoriete is van de dictator. Maar is dat wel zo? Was hij niet naar haar gestuurd om haar regimetrouw te testen, vraagt ze zich nadien af.
Jannah Loontjens schreef een gedicht over waarheid en leugen, Daan Heerma Van Voss een denkbeeldig interview met de man die twintig jaar voordien de Amerikaanse president vermoordde, Jamal Ouariachi volgt een Wilders-proces dat veel weg heeft van het Eichmann-proces, A.H.J. Dautzenberg geeft de boeken-top-40 van over tien jaar weer waarin een Hollands kookboek van DWDD-presentator Matthijs van Nieuwkerk op nummer 1 staat en A.F.Th. Van der Heijden gaat achter de leugens aan die Poetin hele dagen verspreidt.
Het absolute topverhaal is van Walter van den Berg en gaat over een groep blanke jongeren die van tijd tot tijd eens lekker gaan pogrommen in migrantenwijken. Burgercontrole noemen ze het, en het geeft meer energie dan Red Bull. Het is een verhaal dat met zijn sardonische humor doet denken aan A Clockwork Orange van Anthony Burgess, maar met één verschil: er volgt geen moraal op het einde, noch enige poging om het geweld van hogerhand te bedwingen. Het blinde geweld wordt bij van den Berg juist van overheidswege aangemoedigd.
—
Drie vragen aan Auke Hulst
Waarom dit boek?
Hulst: “Het idee is de eerste week na de intrede van Donald Trump als president ontstaan, toen iedere illusie dat het wel mee zou vallen het raam uit kon. Ik voelde me onmachtig en wou iets doen. Ik had me kwaad kunnen maken op Facebook of een opiniestuk schrijven, maar wie spreekt daar de dag nadien nog over? De literatuur overstijgt dat soort gekrakeel. Ze zegt iets over het nu, maar overstijgt dat ook doordat ze het maatschappelijke koppelt aan het menselijke. Literatuur humaniseert de wereld. Boeken zetten zich vast in het hoofd van mensen. Wanneer je kijkt welke geschriften van vroeger vandaag nog relevant zijn, kom je niet bij essays of opiniestukken uit, maar wel bij romans als 1984, Brave New World en The Plot Against America.”
Is dit niet preken voor eigen kerk? De kiezers van Trump en Wilders lezen toch geen boeken?
Hulst: “Dat is toch wat kort door de bocht, denk ik. Het cliché is dat de Trump- en Wilders-kiezers de laag opgeleide losers van de globalisering zijn, maar veel kiezers van Wilders behoren tot de middenklasse, en daar komt heus wel eens een boek in huis. Literatuur kan dan wat een opiniestuk niet kan: mensen van een tegengestelde politieke overtuiging toch verder laten lezen. En dat geldt ook omgekeerd. Als vrij linkse jongen vind ik de boeken van Céline toch fantastisch, ook al ben ik het helemaal niet eens met zijn politieke ideeën. Bovendien is het nodig om zelfs die eigen parochie af en toe aan haar principes te herinneren en ze daarin te sterken, zoals George Saunders onlangs zei. Zo hou je die parochie bij de zaak.”
Waarom staan er zo weinig Vlamingen in de bundel? Alleen Ivo Victoria, en die woont al meer dan een decennium in Amsterdam.
Hulst: “Ik heb er elf gevraagd, maar ze zeiden allemaal nee. Waarschijnlijk is het urgentiegevoel in Vlaanderen momenteel iets minder sterk dan in Nederland. Bij ons kwamen er verkiezingen aan en Wilders lag op kop in de peilingen. Ik kreeg van veel Nederlandse schrijvers te horen dat het eigenlijk niet paste in hun planning, ‘maar fuck die agenda,” voegden ze eraan toe, ‘dit moet nu gebeuren’, terwijl dat in Vlaanderen natuurlijk niet zo was.”
—
Eerder verschenen in Knack
