Leven in Beiroet
[Recensie] Op de eerste bladzijde weet ik het al: An unnecessary woman (vertaald als Een overbodige vrouw) is is een goed boek. Ik waan me meteen in Libanon, waar Aaliya in de badkamer staat en ziet dat ze haar haar per ongeluk blauw heeft geverfd. Dat kwam zo: elke ochtend drinken haar drie buurvrouwen koffie op de gang van hun flatgebouw. Aaliya kan ze meestal letterlijk verstaan en hoorde ze zeggen dat Aaliya’s witte haar er beter uit zou zien met zo’n speciale shampoo met wat blauw erin, zodat het minder geel lijkt. Maar te veel van die shampoo maakt je haar blauw en nu durft ze zich helemaal niet meer op de gang te vertonen.
Aaliya doet niet mee aan het koffiedrinkritueel, want ze zit liever in haar appartement, omringd door stapels boeken. Ze denkt dan ook vaak in citaten uit klassiekers, die ze heeft verzameld in de loop van een halve eeuw waarin ze in een boekwinkel werkte. Die baan kreeg ze nadat haar man haar verlaten had. Hij was impotent, dus kinderen hadden ze niet. Aaliya bleef in hun appartement wonen. Ook tijdens de burgeroorlog heeft ze Beiroet nooit verlaten.
Rabih Alameddine is een Libanese Amerikaan. Hij beschrijft Aaliya heel realistisch, met veel humor. Regelmatig zit ik glimlachend te lezen. Het Engels is soms wel lastig en daarom besluit ik na 75 bladzijden om de vertaling uit de bibliotheek te halen. Die blijkt echt vreselijk te zijn. Zo gegrepen als ik werd door de eerste bladzijde in het Engels, zo knap ik af op de eerste zinnen in het Nederlands. Het is veel te letterlijk vertaald. Ik ga gauw terug naar het Engels, met een woordenboek in de buurt. Even later lees ik Aaliya’s bespiegelingen over vertalingen. De ironie is dat ze juist vindt dat boeken niet te letterlijk vertaald moeten worden, omdat je dan de essentie mist. Zelf vertaalt ze elk jaar een boek uit het Engels en Frans in het Arabisch, als hobby.
Op een dag staat Aaliya’s halfbroer met hun moeder voor de deur, met de bedoeling haar achter te laten. Aaliya’s buurvrouw helpt ze af te poeieren, maar even later gaat Aaliya wel op bezoek bij haar moeder, waar ze geen goed contact mee had. Herinneringen komen boven. Aaliya vraagt zich af waarom ze zich wel kan inleven in een romanpersonage, maar niet in haar moeder.
Dit geweldige boek eindigt met een verrassende scène waarin de buurvrouwen een belangrijke rol spelen en ook de dozen vol met vertalingen. De liefde voor literatuur spat ervan af en het is zo knap hoe Alameddine al die citaten heeft verwerkt in het verhaal. Ik vermoed dat ik een andere smaak heb dan Aaliya, dus heb geen titels genoteerd. Maar als ik ooit nog een nieuwe hobby zoek, dan probeer ik misschien weleens een mooi verhaal te vertalen.
—
Eerder verschenen op Lalage leest
