Integer verhaal over twee zoekende jongens
Aristoteles
“Alone, dit was het nummer waarmee Aristoteles, Ari, gewekt werd; erger kon niet, bagger van de band Heart. Hoe verzin je het, je bent vijftien en je voelt je zwaar kut hoewel het hoogzomer is, het mooiste weer van de wereld.”
Zo begint hoofdstuk één en met deze twee zinnetjes is de situatie duidelijk, hier hoef je niet veel woorden over vuil te maken, deze jongen heeft het heel moeilijk. Toch is de sfeer niet hopeloos, z’n moeder glimlacht, ze kletsen wat en ook krijgen we meteen een indruk over z’n vader. Ari vraagt zich af hoe zijn moeder ooit verliefd heeft kunnen worden op hem, hij is de aanwezige afwezige.
“Misschien was de middelbare school maar een proloog van het echte boek. Anderen schrijven hem voor jou, maar als je eindexamen had gedaan, dan kon je zelf gaan schrijven. In je eindexamenjaar kon je de pennen van leraren verzamelen, en van je ouders, en je had je eigen pen. En dan kon je zelf gaan schrijven. Ja… dat zou geweldig zijn.”
Dante
Ari kan niet zwemmen, wel dobberen. Een jongen met een schorre stem vraagt of hij hem zal leren zwemmen. Wanneer hij zijn naam noemt, Dante, liggen ze allebei in een deuk, want de combinatie is op zijn minst bijzonder. Ari, de verteller, vraagt zich af wie deze jongen is. Hij ziet er kwetsbaar uit, maar is het niet, hij is gedisciplineerd en stoer, hij weet veel en deed ook niet alsof hij dom en oppervlakkig was. Hij was het beide niet. Ari vindt Dante een raadsel in een universum vol raadsels.
Aristoteles en Dante
Wat een opmerkelijk duo, de één houdt van literatuur, tekenen, z’n kamer staat vol boeken en tekenspullen, heeft een heel goede relatie met beide ouders, is enig kind en draagt het liefst geen schoenen. De ander houdt van strips, in z’n kamer hangt niets aan de muur, heeft twee oudere zusters, een broer in de gevangenis, heeft niet met beide ouders een goede relatie en draagt schoenen. Ze zijn beiden Mexicaan, dit thema speelt een rol in hun leven, het feit dat ze beiden Mexicaan zijn verbindt hen.
Universum
De titel van het boek leidt naar het universum. De enigma’s (Ari kende dit prachtige woord nog niet) die de jongens proberen op te lossen zouden zich in het universum bevinden. Regelmatig trekken ze erop uit om aan de nachtelijke hemel naar de sterren te kijken en te filosoferen over grote levensvragen. Het brengt hen verder naar het ontdekken van hun eigen ik. Niet dat dit van een leien dakje gaat, er zijn dramatische gebeurtenissen nodig voordat de jongens weten wat de ultieme oplossing is van hun raadsel; het universum wordt hier gebruikt als metafoor voor het leven van Dante en Aristoteles zelf.
Vliegen
Vogels komen opvallend vaak voor in het boek, dit moet een betekenis hebben. Vogels staan voor vrijheid; het kunnen vliegen en je daardoor vrij voelen spreekt tot de verbeelding. In dit verhaal staat de vogel ook voor kwetsbaarheid, de vogels worden hiermee gebruikt als metafoor voor de twee jongens, als specificatie van het universum-metafoor. De vogel is het leidmotief in het verhaal. Een tweede motief is schuld, vooral Aristoteles lijdt hieronder, hij voelt zo’n beetje verantwoordelijk voor alles wat verkeerd ging en gaat in het gezin waarin hij opgroeit. Het probleem is dat er niet gesproken wordt in het gezin, weer een tegenstelling met het gezin waarin Dante opgroeit. Bij Ari thuis worden dingen verzwegen, er wordt nooit gesproken over de grote broer die in de gevangenis zit. Het motief schuld wordt tijdens het verhaal ook nog verbonden aan het vogelmotief!
Kunst
Literatuur en schilderkunst vormen een kader waarin waarden gedeeld worden. Door het bespreken van boeken wordt het eenvoudiger moeilijk te benoemen thema’s aan te snijden. Hart der duisternis van Joseph Conrad is zo’n boek waarover je kunt filosoferen, het is met recht een duister boek, maar zó waar.
“‘Lachen is altijd goed. Lachen is oké.’ ‘Gelukkig,’ zei hij. Hij ging zitten en haalde een paar boeken uit zijn rugzak. ‘Ik heb wat te lezen meegenomen. De druiven der gramschap en Oorlog en vrede.’ ‘Geweldig.’ Hij keek me fronsend aan. ‘Ik had ook een bos bloemen voor je kunnen kopen.’ ‘Ik haat bloemen.’”
Ook schilderijen zijn heel goed in staat een gevoel uit te drukken. Wanneer Dante is verhuisd naar Chicago schrijft hij z’n vriend dat hij in het Art Institute het beroemde schilderij van Edward Hopper-Nighthawks bekeken heeft. Aan de hand van dat schilderij komen de vragen vanzelf los, de eenzaamheid spat ervan af.
De vriendschap tussen de twee jongens is het hoofdthema. Beide jongens maken individueel een ontwikkeling door, coming-of-age, maar ook hun vriendschap ontwikkelt zich. Vooral in moeilijke tijden, bij afwezigheid en tegenslag blijkt hun vriendschap uiteindelijk onverwoestbaar. Thema’s als homoseksualiteit, drugs, geweld en eenzaamheid komen allemaal aan bod, hun vriendschap wordt daardoor danig op de proef gesteld.
Filosoof en dichter
De namen zijn niet willekeurig gekozen door de auteur. De jonge Aristoteles heeft net zolang gezocht naar de waarheid tot hij hem vond, het pad was lang en was heel moeilijk, maar het lukte. De klassieke filosoof Aristoteles deed ook aan waarheidsvinding. Hij formuleerde theorieën die universeel en tijdloos zijn. Het tijdloze vinden we dus terug in de zoektocht van de jonge Ari.
Dante Alighieri was een Italiaans dichter, de jonge Dante houdt erg van gedichten.
Aristoteles & Dante ontdekken de geheimen van het universum is een tijdloos verhaal dat jongeren zal aanspreken vanwege de toegankelijke schrijfstijl en onderwerpen waarover je nou eenmaal makkelijker eerst in een boek leest dan er meteen met je ouders over spreekt. Voor de niet meer jongeren is het ook een prachtig boek, de sympathie voor de jongens, de sociale structuren zijn mooi beschreven. Het is geen ‘hard’ boek, het is eerder een beetje soft, lief beschreven hoewel de thema’s wel serieus zijn, knappe prestatie van de auteur!
—
Eerder verschenen op Met de neus in de boeken
