Het verhaal van de bloedigste strijd uit de Nederlandse geschiedenis
[Signalering] De auteur van dit mooie boek bevond zich het afgelopen decennium langere periodes in Atjeh, het meest westelijke deel van Indonesië. Atjeh was toen in wederopbouw na de verwoestende tsunami van 2004 en stond daardoor meer dan ooit open voor buitenlands bezoek. Op knappe wijze weet Stolwijk zijn persoonlijke ervaring in deze getraumatiseerde regio te combineren met een onderzoek naar de herinnering aan de Atjehoorlog, die 100 jaar eerder tot een einde kwam.
Stolwijk is diep in de archieven gedoken en beschrijft op treffende wijze het vernietigende karakter van deze toch wat vergeten oorlog uit de Nederlandse geschiedenis. Vanuit een beschrijving van hedendaagse militaire exercities die worden geflankeerd door zang, dans en ander vermaak, duikt hij moeiteloos de 19de eeuw in, naar het moment dat de militaire barakken net gebouwd zijn. Het zijn niet alleen plaatsen en gebouwen, maar ook objecten die hem helpen de verbinding met het verleden te leggen, zoals de militaire parafernalia en objecten uit het paleis van de sultan die hij na lang doorvragen bij een verzamelaar thuis te zien krijgt. De herinnering is nog tastbaar. Mooi en belangrijk daarbij is dat hij verder kijkt dan de oorlog zelf. Zijn hoofdstuk over de ‘Atjehmoorden’ is illustratief. Het verhaalt hoe in de jaren ’20 en ’30 kleine geweldsuitbarstingen steevast als uitingen van krankzinnigheid werden gekarakteriseerd, en Stolwijk beschrijft heel overtuigend hoe de psychiatrie hier functioneerde als een verlengstuk van de staat.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
