"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Atlas van de Nederlandse taal, Editie Nederland

Dinsdag, 27 februari, 2018

Geschreven door: Mathilde Jansen
Artikel door: Marjon Nooij

De wondere wereld van de Nederlandse Taal

[Recensie] Dit boek van formaat is met recht een atlas te noemen, vooral door de geografische kaarten die in het boek zijn opgenomen en de grote hoeveelheid sprekende en kleurrijke illustraties. De wereld van de Nederlandse taal wordt hiermee op sprekende wijze in kaart gebracht. Naast deze editie van de Nederlandse taal, is er ook een editie Vlaanderen met aangepaste inhoud.

Er is nog heel veel te ontdekken op het gebied van taal en dat zal altijd zo blijven. Taal is niet statisch, maar is juist ook aan veranderingen onderhevig. Er komen elk jaar weer nieuwe woorden bij en helaas raken er ook weer woorden in de vergetelheid. Woorden kunnen zelfs veranderen van betekenis.

Wat heeft de atlas allemaal te bieden?

Op speelse wijze worden tal van onderwerpen behandeld, uitgelegd en in kaart gebracht. Hoe is de Nederlandse taal uitgewaaierd over de wereld? In de tijd van de VOC en WIC is de taal als blijven hangen in de landen waar handelsposten werden opgezet en ook de verschillende emigratiegolven in de geschiedenis, hebben er toe bijgedragen dat er vele gebieden ter wereld zijn waar het Nederlands nog wordt gesproken, al dan niet met een eigen dialect. Overal ter wereld zijn woorden te vinden die van onze taal afstammen. Zo zijn er bijvoorbeeld 57 talen die ons woord voor ‘baas’ gebruiken.

Wat is de oorsprong van woorden (Etymologie)?  Hoe ontstaan nieuwe woorden en wie zijn hiervan de ‘uitvinder’? Maar er is meer. Hoe komen we aan onze familienaam? Wat betekent je naam en wie heeft dit ingevoerd en hoe zijn ze ontstaan? Wat is de meest voorkomende achternaam? En hoe zit het met voornamen? Voornamen zijn tegenwoordig veel vrijer te geven dan vroeger het geval was, maar mag iemand met de achternaam Pot, zijn kind eigenlijk Bloem noemen?

Hoe zijn de carnavalsnamen voor gemeenten ontstaan? Hoe zijn dialecten ontstaan en is het eigenlijk minderwaardig om geen ABN te spreken? Hoe ziet de geschiedenis van de spellingregeling er uit? Hoe is straattaal ontstaan en wat zijn de metaforen die juist in de politiek hun oorsprong vinden? Hoe zit het met sms- en chattaal? Bedreigen ze het Nederlands?

Enzovoorts, enzovoorts, enzovoorts… Deze schitterende atlas geeft een schat aan wetenswaardigheden prijs. Het is een bijzonder aantrekkelijke manier om allerhande leuke taalweetjes en informatie te lezen én te ontdekken. Zoals in de inleiding al wordt geschreven: om in te grasduinen en van het ene interessante onderwerp naar het ander doorbladeren. Dit boek geeft ook de historische aspecten van onze taal mooi weer.

De uitgebreide index achterin maakt het opzoeken gemakkelijk, evenals de handige lijst met websites om op het internet op zoek te gaan naar nog veel meer informatie. Taal is boeiend en deze atlas maakt het nóg boeiender. Een aanrader voor elke nieuwsgierige liefhebber.

Eerder verschenen op Met de neus in de boeken