Op zoek naar het verleden
[Recensie] Austerlitz van Winfried Georg Sebald is in Nederland niet zo aangeslagen, maar geldt daarbuiten als een van de belangrijkste romans van deze eeuw tot dusver. Hij verscheen in 2001, het jaar waarin de auteur omkwam bij een auto-ongeluk. Bij lezing constateer ik dat je het eigenlijk de laatste grote roman van de twintigste eeuw zo moeten noemen.
De roman vertelt het levensverhaal van Jacques Austerlitz, een Tsjechische jood die als kleine jongen geëvacueerd is naar Wales, waar hij als einzelganger opgroeit. Wanneer hij zijn ware identiteit achterhaalt, gaat hij op zoek naar zijn vader en moeder, die hoogstwaarschijnlijk de holocaust niet hebben overleefd. De zoektocht brengt hem naar Praag en Theresienstadt, maar het is moeilijk te zeggen of wat hij daar vindt een apotheose genoemd mag worden. Austerlitz’ levensgang is tegelijkertijd een blik op een Europa dat de weg kwijt is, losgezongen van zijn verleden, onzeker over wie het is in het heden. De melancholie van het fin de siècle, zeg maar.
Sfeerimpressies
Een plot heeft Austerlitz nauwelijks. De lange, meanderende zinnen zijn vooral gedetailleerde sfeerimpressies die het verhaal hoogstens een beetje vooruit brengen. Toen het in het begin eindeloos ging over het (weliswaar prachtige) station van Antwerpen, vroeg ik me even af of ik dit wel 400 pagina’s ging trekken. Temeer daar het boek geen alinea’s kent – het gaat bijna in één ruk door van het begin naar het eind. Naar mate ik me het trage tempo eigen had gemaakt, las het steeds soepeler. Het deed me af en toe denken aan het vorige Duitse boek dat ik las, Verzeignis einiger Verluste van Judith Schalansky.
Het is een prachtige roman, dat staat vast. Een tour de force ook, gezien de discipline waarmee Sebald zijn stijl volhoudt om met heel precies proza de lezer mee te zuigen in zijn vertelling. Maar of Austerlitz bij de beste tien romans van deze eeuw hoort, zoals The Guardian stelt, waag ik te betwijfelen.
—
Eerder verschenen op Christianjongeneel.nl
