Leuk SF-verhaal over communicatie met buitenaardse computers
[Recensie] Disclaimer: Ik ken de auteur niet persoonlijk, maar we hebben contact gehad via Facebook, vooral naar aanleiding van mijn recensie van zijn SF-verhalenbundel. Ik heb deze bundel aangeschaft en gerecenseerd voor Fantastische Vertellingen. Onderstaande recensie is gepubliceerd in Fantastische Vertellingen van maart 2021.
Een SF-roman van Nederlandse bodem is nog altijd iets uitzonderlijks. Fantasyromans zijn er bij de vleet, tot hele series aan toe, maar de sciencefiction is tot nu toe nog dun gezaaid. Maar er zijn tekenen dat het genre met een opmars bezig is. Zo timmert Antoni Dol de laatste tijd flink aan de weg. Hij gaf al een bundel uit met korte verhalen, Het zwaartekrachtprobleem, waar ik in mijn recensie in dit tijdschrift enthousiast over was. Dit waren verhalen die moderne ideeën uit wetenschap en techniek gebruikten als basis voor interessante speculaties. Toen ik hoorde dat de auteur ook een roman had geschreven, was ik meteen geïnteresseerd. Hij heeft het boek, net als de bundel, in eigen beheer uitgebracht. De kwaliteit is echter prima. Ik vond wat d/t-fouten en een paar keer dat een een meervouds-n miste, maar in boeken van kleinere uitgevers kom je dergelijke foutjes ook vaak tegen. Ze stoorden me niet erg, vooral omdat het verhaal boeiend genoeg was om snel door te willen lezen.
Het verhaal begint in Nederland, waar programmeur Tobias Tolvanen een presentatie over kwantumcomputers moet geven in Den Haag. Hij leeft volledig voor zijn werk en negeert zelfs zijn vriendin en zijn familie. Op een dag wordt hij van straat geplukt en krijgt hij een voorstel dat hij niet kan weigeren. Of hij, tegen een riante beloning, een stuk software wil analyseren. Software die totaal onbekend is, want het is geen Aardse computer waar die op draait, maar de aansturing van een capsule van buitenaardse oorsprong. Tobias ontdekt al snel dat er grote belangen op het spel staan…
Antoni is een prima schrijver. Het proza is niet bloemrijk, maar functioneel. Dit is geschreven als een thriller, zonder overbodige beschrijvingen of uitweidingen. Het plot zit goed in elkaar, met enkele interessante wendingen en twee verhaallijnen die elkaar goed kruisen. Ik vond ook de technische kant van het verhaal goed uitgewerkt. Dit boek doet je echt nadenken over de vraag of mensen kunnen begrijpen hoe buitenaardse technologie werkt en wat er voor nodig zou zijn die te analyseren.
Discussies over computerprogramma’s en kunstmatige intelligentie doen overtuigend aan. Natuurlijk is het idee van een neergestort ruimtetuig en de militaire reactie daarop niet erg origineel, maar de auteur weet toch wel nieuwe elementen te vinden. Kritiek die ik las op dit boek als zou de tweede helft een avonturenverhaal zijn wat botst met de eerste helft, wijs ik na lezing van de hand. De actie volgt uit het begin en het voornaamste dat plaatsvindt is dat de hoofdpersonen een tocht per camper maken door de Verenigde Staten. Het is geen Independence Day. De afloop van het verhaal wordt bovendien bepaald door de informatie die de hoofdpersoon in het begin verzamelt, dus ik zie hierin geen enkele discrepantie.
Waar ik niet door overtuigd werd, was de ontwikkeling van het hoofdpersonage. Aan het eind heeft hij andere waarden dan in het begin, maar hoe die verandering tot stand kwam, werd me niet duidelijk. Tobias wordt geprogrammeerd als iemand die leeft voor zijn vak en menselijke beslommeringen de moeite niet waard vindt. Toch is hij degene die tegen het Amerikaanse leger wil ingaan om een in zijn ogen onschuldige buitenaardse te redden, zonder dat hij zeker weet wat de opgevangen signalen betekenen. Dat vond ik niet zo geloofwaardig gezien zijn geschetste achtergrond. Verder is hij boos op de mensen met wie hij samenwerkt omdat ze hem niet helpen. Ze zijn geen team. Maar eigenlijk wil hij ze dwingen iets te doen waar ze niet achter staan, in plaats van het gezamenlijke doel wat het team had te bereiken. De anderen zijn hem niet opeens verschuldigd de wet te overtreden omdat ze technisch een team vormden. Het was me ook niet duidelijk hoe hij zijn teamleden uiteindelijk wist te overtuigen. Alleen maar door het idee dat de buitenaardse op een zielige baby leek? Gegeven de geringe hoeveelheid beschikbare informatie leken mij meer interpretaties mogelijk. Meer introspectie van de hoofdpersoon en meer diepere gesprekken hadden dit kunnen uitdiepen en zijn karaktertransformatie overtuigender kunnen maken. Een gemiste kans in mijn ogen. Met meer aandacht voor het karakter had dit een baanbrekend SF-boek van Nederlandse bodem kunnen zijn, dat ook lezers van buiten het genrewereldje had kunnen aanspreken. Nu is het toch een boek voor de liefhebbers. Als je houdt van speculatie over kwantumcomputers en buitenaardse programma’s is dit zeker een aanrader.
—
Eerder verschenen op Hebban
