"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Borsten en eitjes

Vrijdag, 27 mei, 2022

Geschreven door: Mieko Kawakami
Artikel door: Jan Koster

Over lichamelijke autonomie en andere kwesties

[Recensie] De titel Borsten en eitjes, geschreven door de Japanse Mieko Kawakami, is al een aardige indicatie van het onderwerp. Om preciezer te zijn: het eerste deel gaat over een vrouw met een dringende wens om haar borsten te vergroten, het tweede over een alleenstaande vrouw met een kinderwens. Het zijn onderwerpen waar ik, niet zo vreemd, op voorhand weinig mee heb. Als deze dan ook nog eens tot in detail worden uitgekauwd en bediscussieerd inclusief alle voors en tegens komt het wel heel ver van mijn belevingswereld af te staan. Maar: met evenveel recht van spreken gaat dat ook op voor onderwerpen als oorlog, misdaad, onderdrukking en dystopieën om maar wat te noemen. Ook daarmee heb ik weinig affiniteit en toch lees ik daarover. Dus, waarom niet? Geef het gewoon een kans en laat je overtuigen.

Onbegrip
Natsuko Natsume is een vrouw van 30 jaar, zij is de centrale persoon in Borsten en eitjes. In het eerste deel, dat speelt in de zomer van 2008, krijgt zij haar zus Makiko en Midoriko, de tienerdochter van Makiko, op bezoek. Het is een afgerond verhaal dat een (te) lange inleiding is op het hoofdonderwerp. Makiko komt niet zomaar op bezoek. De echte reden is dat zij een afspraak heeft om haar borsten te laten vergroten door een arts, met helaas een bedenkelijke reputatie. In de tussentijd kan Natsuko zich dan over Midoriko ontfermen.

Als lezer weet je meer over het waarom van Makiko’s wens dan de twee andere dames. Natsuko begrijpt niet wat erachter steekt. Zij is zelf niet met haar lichaam bezig. Midoriko snapt ook niet wat haar moeder bezielt. Uit protest praat zij niet meer, communicatie gaat via geschreven teksten en tekeningen. Dat leidt tot beklemmende taferelen tussen de zussen enerzijds (en onderling) en de opstandige puber anderzijds. Dit deel eindigt sterk met het nodige vuurwerk, letterlijk en in verbale zin.

Nog meer onbegrip
Deel twee van Borsten en eitjes begint acht jaar later, tijdens de zomer van 2016 en omspant ongeveer drie jaar. Natsuko nadert de leeftijd waarop de kans op een zwangerschap definitief verkeken zal zijn. Zij heeft haar leven inmiddels aardig op de rit, beter dan acht jaar geleden, en het is nu of nooit. Natsuko is alleenstaand en heeft geen behoefte aan lichamelijk contact. Dan zou bijvoorbeeld kunstmatige inseminatie met donorsperma (kid) een optie kunnen zijn, ware het niet dat dat niet is toegestaan in haar situatie. Zij legt zich er niet bij neer en gaat op zoek naar alternatieven.

Heaven

Haar houding levert ook voer voor discussie op. Bijvoorbeeld met haar zus, die op haar beurt niets begrijpt van haar wens, maar ook met de mensen die het resultaat zijn van ‘kid’. Dat gebeurt anoniem of buiten het legale circuit en dat is lastig als zij willen weten wie de vader is. De discussies en de tegenwerpingen resulteren bij Natsuko alleen maar in grotere vastberadenheid.

Diepere lagen
Deze onderwerpen hebben genoeg lading om een boek te dragen. Zonder het te benadrukken gaat Borsten en eitjes over veel meer. Neem het wederzijdse onbegrip tussen de zussen of de (letterlijk) stille opstand van Midoriko die haar moeder niet kan volgen. Het schetst ook de bekrompenheid van Japan die inseminatie of ivf alleen maar toestaat voor heteroseksuele stellen. Ook de stille armoede en de moeite die het kost om een toereikend inkomen te genereren is een thema. Het is niet voor niets dat het opent met:

“Als je wilt weten hoe arm iemand vroeger was, vraag dan simpel naar het aantal ramen in het huis waarin diegene is opgegroeid.”

Het valt niet mee om er een raam ‘bij te verdienen’, laat staan je een woning te kunnen permitteren die groter is dan een pijpenla. Verder zijn daar nog de persoonlijke worstelingen van Natsuko; behalve de al genoemde is haar stokkende schrijversloopbaan geen onbelangrijk thema.

Het enige wat je erop zou kunnen aanmerken is de onevenwichtigheid. Het eerste deel is weliswaar goed zelfstandig te lezen, maar het is toch vooral een aanloop naar het tweede deel. Het duurt te lang voordat je daar aanbelandt.

Af en toe lijken de discussies een beetje te lang te duren, maar je vergeeft dat Kawakami, omdat er verder zo veel te beleven valt. Borsten en eitjes is thematisch goedgevuld. Het spel met perspectieven beheerst zij goed. Stijl en toon zorgen ervoor dat je de aandacht moeiteloos vasthoudt. En dat Natsuko Natsume een fascinerend, intrigerend persoon is helpt ook enorm!

Eerder verschenen op JKleest

Boeken van deze Auteur: