Waarom David Bowie een tatoeage van een dolfijn op de achterkant van zijn kuit had
[Recensie] Wat doe je als er een lijst bekend is met honderd boeken die David Bowie beschouwde als de belangrijkste en invloedrijkste boeken van al die duizenden boeken die hij blijkbaar in zijn leven heeft gelezen? Dan schrijf je een boek met de titel Bowie’s boekenkast. Tenminste, John O’Connell doet dat.
Die lijst met boeken werd in 2013 gepubliceerd door het Londense Victoria & Albert Museum, in navolging van de tentoonstelling David Bowie Is die daar werd gehouden. Die tentoonstelling vormde een terugblik op de carrière van de zanger met zo’n vijfhonderd voorwerpen afkomstig uit zijn persoonlijke archief, waaronder kostuums, schilderijen, handgeschreven songteksten en storyboards van videoclips.
En die lijst dus. Let wel, het zou hier gaan om de belangrijkste en de invloedrijkste, dus niet zijn favoriete boeken. Ik zeg ‘zou’, en daar gaan we al. Want levert dit een leuk en informatief boek op? Ten dele. Want dat ‘zou’, kom je door het hele boek tegen. Het staat bol van de aannames. Soms valide, soms er met de haren bij gesleept wat mij betreft.
Wat wel een feit is, is dat David Bowie een veellezer was. Hij bracht dat naar voren in interviews en op reis voerde hij een draagbare bibliotheek met zich mee in speciale kisten waarin zijn boeken keurig gerangschikt op planken stonden.
Ik weet niet of er een speciale rangschikking op de lijst van toepassing is, maar het boek op nummer één is een klassieker, namelijk A Clockwork Orange van Anthony Burgess. De link naar Bowie’s beroemde personage Ziggy Stardust is wel te leggen want daar bestaan hele artikelen over dus dat beloofde veel goeds voor het vervolg. Maar dat gevoel werd bij het boek Awopbopaloobop Alopbamboom van Nik Cohn al iets minder;
“Zeer waarschijnlijk heeft Bowie Awopbopaloobop Alopbamboom direct na verschijnen niet alleen gelezen, maar ook als handboek bestudeerd. Naar verluidt was Ziggy mede geïnspireerd op de hoofdpersoon van Cohns roman I Am Still the Greatest Says Johnny Angelo (1967).”
‘Zeer waarschijnlijk’, ‘naar verluidt’, zo gaat het het hele boek wel door. Ik wil dan weten waar zoiets staat, klopt het of niet? Weten we het niet, vermeld dat dan of laat het weg. Als Dante Alighieri met zijn Goddelijke Komedie genoemd wordt, wil ik geen overpeinzing lezen of Dante misschien een van de redenen was achter de keuze van Bowie en Iman om in Florence in het huwelijk te treden. Als hij dat ergens gezegd heeft, prachtig. Maar laat anders zulke speculaties weg.
Is het boek daarmee mislukt? Nou nee, dat ook niet. Er staan genoeg mooie verhalen in over zijn leven of boekentips waar je iets aan hebt. Er staan ook zeker verhalen in die het werk van Bowie verbinden aan de boeken die genoemd worden. Zo is Hall’s Iconografisch Handboek van James Hall gebruikt bij het maken van de video’s van Lazarus en Blackstar. Dankzij Hall weten we dat de geblinddoekte bedelaar die Bowie in de video’s speelt, een heilige vlak voor zijn terechtstelling is of een symbool van spirituele dan wel morele blindheid.
Ook wil je het verhaal niet missen van de Russische undergroundheldin Octobriana, bedacht door de Tsjechische kunstenaar Petr Sadecký. Bowie liet er zelfs een jack van maken dat later door de Nederlandse popjournaliste Elly de Waard achterovergedrukt is. Zij schreef er zelfs een boek over, Het jasje van David Bowie.
Ook On the road (Onderweg) van Jack Kerouac had invloed op Bowie, en dat weten we tenminste uit wat bronnen, zo blijkt:
“Er zaten drie kanten aan de enorme invloed van Onderweg op Bowie’s leven en werk. De eerste was dat hij door het boek zin kreeg om, zoals hij in 1999 aan Q vertelde, ‘dat te doen [dwars door Amerika rijden] en niet opnieuw naar Bromley South te gaan om daar zo’n kuttrein naar Victoria te nemen en naar mijn werk bij dat klotereclamebureau te gaan.”
Gaat u de andere redenen vooral zelf lezen, maar dit doet er dus wel toe. Net als het boek A grave for a dolphin van Alberto Denti di Piranjo. U kent vast wel de zin uit zijn lied Heroes, “Like dolphins can swim”. Wellicht weet u niet dat Bowie een tatoeage had van een dolfijn op de achterkant van zijn kuit. Soms komen de dingen dus wel mooi samen bij zo’n boek.
De invloed van Little Richard, van het vorticisme, van In koelen bloede van Truman Capote of de invloeden van het boeddhisme (we waren hem als monnik bijna eraan kwijt geweest), het is allemaal lezenswaard, maar het heeft dus iets van beiden. Soms zijn de verbanden vergezocht, soms wordt je echt wat wijzer en u kunt het natuurlijk ook gebruiken als een leuke tiplijst van nog niet gelezen boeken. Aan het einde van iedere boekbeschrijving staat een luistertip en een boekentip, voor als het genoemde boek u bevalt. Hier geldt ook weer, soms is de link met de luistertip duidelijk, soms zou ik echt willen weten waarom dit aangeraden wordt bij dit verhaal.
En o ja, die onvermoede verbanden in een boekenkast, ik houd ervan en schreef er hier ook over. Ik kom de schrijver van het boek Een samenzwering van idioten, John Kennedy Toole tegen in dit boek. Ik kwam hem ook tegen in mijn vorig gelezen boek van Jeroen Brouwers, wat verder geen enkele connectie met dit Bowie-boek heeft.
—
Eerder verschenen op Quis leget haec?
