"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Buigen

Donderdag, 21 juni, 2007

Geschreven door: Don Duyns
Artikel door: Daan Stoffelsen

Op sommige aspecten geslaagd

Het moment is gekomen dat je je talent niet meer overschat, je idealisme hebt weggerelativeerd, je ambitie hebt beperkt. Dat is niet erg, de middelmaat is de standaard, het kader van het alledaagse, maar dan moet je niet stiekem blijven hopen op het hoogste. Dan kun je alleen maar vallen. Sam Molenaar, regisseur voor de kleine en middelgrote zaal, is zich pijnlijk bewust van zijn positie, maar hij gaat door. Gelukkig is hij niet alleen.

‘Net als alle acteurs heeft ook Richard een eigen, specifieke soort lach. Die van hem begint zachtjes met buikgerommel en wordt daarna snel keihard, het soort lach dat een café doet stilvallen en om die reden ook is ontwikkeld. Mensen zullen zich omdraaien en zeggen: zie je dat, daar zit Richard Bron. Een dergelijke acteurslach begint waarschijnlijk ooit als de lach van een personage, om zich daarna blijvend in het gedrag van de acteur te nestelen, net als zoveel andere grote en kleine karaktertrekken.’

Richard Bron, ooit een groots acteur die grote zalen plat kreeg, is door Sam uit een diepe crisis getrokken en is sindsdien een goede vriend en vaste hoofdrolspeler, nu ook voor Het Geluk. Hij is dominant, in meer dan alleen zijn lach is hij aanwezig. Sam niet. Sam geeft geen leiding, hij verzoent. Hij neemt geen initiatief, blijkt weinig creatief en toont eerder faalangst dan overtuiging. Sam is, betoogt hij regelmatig, zelf de middelmaat, en dat wordt alleen maar beklemtoond door het succes van zijn wereldberoemde vader.

Toegegeven, hij heeft het niet makkelijk. Er is de constante strijd met Richard, maar ook de confrontatie met de zweverige Michael en de opstandige Denzil, de weinig veelbelovende stagiaire, het vieze repetitielokaal, het decor waarvoor de acteurs allergisch blijken, het kleine budget en natuurlijk de verleiding van zijn jonge hoofdrolspeelster Masja.

Boekenkrant

‘Ze draagt een strak zwart truitje boven een kort Schots rokje. Haar benen gaan tot in de hemel en weer terug. Ik zie Richard met zijn mond half open naar haar kijken en besef dat ik dat zelf ook doe.’

Zijn affaire met Masja, het vertrek van zijn vriendin, slepende ontmoetingen met een oude collega uit het vak, alles wijst er op: Het Geluk is geen middelmaat, dit is pure mislukking. Of, in de woorden van de oude collega, inmiddels vijand: ‘Op sommige aspecten [geslaagd]? Haha! Dat is precies jouw probleem! Dat jij dingen maakt die op sommige aspecten geslaagd zijn. Nooit eens iets echt goeds of iets heel slechts.’ De première is vreselijk, Richard trekt zich terug en de tournee wordt afgeblazen.

Don Duyns schreef al zo’n dertig toneelstukken en twee romans. Buigen is zijn derde, een geslaagd onderzoek naar de middelmaat en naar de vriendschap. Sams gedeprimeerde overpeinzingen maken het verschil tussen succes en mislukking klaarhelder, en zijn haat-liefde-verhouding met Richard en de tragische afloop daarvan contrasteren daar goed mee. Of Buigen ook als roman geslaagd is, is een tweede. Buigen is eenduidig: de personages blijven steken in karikaturen die niet verder gaan dan de hierboven gebruikte adjectieven, clichés lijken niet te vermijden en de stijl is functioneel. Buigen is voorspelbaar. Is het dan niet eerder een – immers enkelvoudiger – “novelle”? Wellicht, maar dan heeft de literaire ambitie niet hoger gelegen dan dat. Alsof Duyns zich gespiegeld heeft aan Sams nieuwe poging aan het eind van het boek om met onbetaalde acteurs iets kleins en sympathieks te gaan doen: de inspiratie is er weer, de lol ook, maar of ze hiermee de middelgrote zaal nog zullen bespelen?


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Het lelijkste meisje van de klas

Buigen