Tweede deel van de cyclus
[Recensie] De tweede roman van de Rougon-Macquart cyclus van Émile Zola heet Buit maken. Het eerste deel speelde zich af in Zuid-Frankrijk in Plassans, maar dit deel heeft Parijs als decor.
De zoon van Pierre Rougon, de hoofdpersoon uit het eerste deel, eist in dit deel de hoofdrol voor zich op. Aristide Rougon komt met zijn vrouw naar Parijs en zoekt via zijn broer, Eugène, een betrekking waarmee hij snel geld hoopt te verdienen. Dat is meteen de rode draad voor Aristide; geld is alles en hij richt zijn leven er op in. Als zijn vrouw Angèle overlijdt stelt zus Sidonie al direct een nieuwe kandidate aan hem voor als vrouw. Renée zal namelijk een hoop geld met zich meebrengen.
Met dat geld kan Aristide gaan speculeren en beleggen. Het is de tijd dat Parijs op de schop gaat en ingenieur Haussman hele wijken plat legt om met zijn boulevards Parijs opnieuw in te delen. Zola gaat er, bij monde van Aristide, uitgebreid op in;
“Wanneer het eerste netwerk voltooid is, begint de grote dans. Het tweede netwerk zal de stad van alle kanten doorboren om de buitenwijken met het eerste netwerk te verbinden…Van de Boulevard du Temple tot aan de Barrière du Trône, een snede; dan aan deze kant nog een snede…Parijs gehouwen met slagen van zwaarden, de aderen open, honderduizend arbeiders en metselaars voedend, doorkruist door bewonderenswaardige strategische routes die het hart van de oude wijken zal versterken.”
Hij zal er veel geld verdienen en er zijn jonge vrouw Renée mee onderhouden. Het is geen gelukkig huwelijk maar ze weten wat ze aan elkaar hebben;
“Voor haar deed hij zijn kas wijd open. In feite hield ze van hem als van een gedienstige bankier.”
Renée zoekt haar plezier elders en wel bij de jonge zoon van Aristide, Maxime. Renée is zijn stiefmoeder, maar dat staat een relatie niet in de weg. Maxime is overigens beloofd aan de gebochelde Louise, wat ook een geldkwestie is.
Eigenlijk gaan we met dit verhaal een beetje de diepte in. Zola beoogt met zijn romancyclus een tijdsbeeld weer te geven aan de hand van de belevenissen van de families Rougon en Macquart. In deel één voerden politieke verwikkelingen nog de boventoon, in deel twee ligt dat anders. Er is meer focus op de hoofdpersonen Aristide, Renée en Maxime.
Bij Aristide gaan we de diepte in over de herindeling van Parijs en de schimmige deals die daar in rond gaan en het geld dat er mee te verdienen is. De verhaallijnen over Renée en Maxime gaan vooral over het leven van de gegoede burgerij die wat geld te verteren heeft. Zola beschrijft uitgebreid hun woningen, de bals die ze geven, de rijtuigen waarin men zich verplaatst en de kleding die men draagt;
“Ze had een japon van wonderbaarlijke gratie en originaliteit…Het was een eenvoudige japon van wit gaas, maar afgezet met een veelvoud aan kleine ruches, uitgeknipt en afgezet met een net van zwart fluweel. De tuniek, van zwart fluweel, had een vierkant uitgesneden decolleté, heel laag op haar borst, omlijst met een randje dun kant, nauwelijks een vinger hoog. Geen bloem, geen stukje lint. Aan haar polsen waren armbanden zonder gravering en op haar hoofd een smalle gouden diadeem, een eenvoudige cirkel, waardoor hij op een aureool leek.”
Bereidt u zich voor op veel meer van dit, maar daardoor krijg je wel een prachtig beeld van het milieu waarin het verhaal zich afspeelt.
Voor de aandachtige lezer is er ook nog een diepere laag. Zola heeft de Griekse mythe van Phaedra als basis voor dit verhaal genomen. Zij is de vrouw van Theseus en gaat met hem mee naar Athene. Daar ontmoet ze de zoon van Theseus, Hippolyte en wordt verliefd op hem, als stiefmoeder en stiefzoon. U hoeft dat niet helemaal zelf te bedenken, de aanwijzingen zitten in het verhaal, in een verklarende woordenlijst en de vertaalster licht één en ander toe in een nawoord. Ik ben onverminderd benieuwd naar het vervolg van deze cyclus.
Lees ook de uitgebreide bespreking van Bettina hier.
—
Eerder verschenen op Quis leget haec?
