Geen zon boven de Vlaamse steenwegen
[Recensie] Vorig jaar verscheen hij opeens bij het tv-programma Boeken met Wim Brands. Michael Bijnens, zoon van een Antwerpse prostituee, die over zijn debuutroman Cinderella kwam vertellen. Toen hij een jaar of veertien jaar was vertelde zijn moeder hem dat zij haar schulden beu was en voortaan verder in het leven zou gaan als prostituee. Je zult het als tiener maar te horen krijgen. Voer genoeg voor een roman en inderdaad besloot hij zo’n tien jaar later een boek te schrijven dat mede is gebaseerd op zijn jeugd en op het prostitutiemilieu waarin hij verkeerde.
Hoewel Bijnens zegt dat hij zijn jeugd absoluut niet had willen missen, valt het valt voor Michael Bijnens te hopen dat ten minste een deel van Cinderella fictie is. In het boek beschrijft hij hoe de hoofdpersoon Michael samen met zijn moeder een bordeel runt, de Cinderella. Hij treedt daar op als de pooier van zijn moeder en een aantal andere vrouwen. Dat gaat helaas niet zo lang goed. De schulden lopen op, gangsters gaan zich met de bedrijfsvoering bemoeien, de relatie tussen Michael en zijn moeder komt steeds meer onder druk te staan en dan worden er ook nog mensen vermoord. Niet bepaald een verhaal van dertien in een dozijn en het zal mogelijk niet ieders meug zijn.
Desalniettemin werd Michael Bijnens onlangs samen met Lize Spit, Roos van Rijswijk, Rutger Pontzen, Inge Schilperoord en Bregje Hofstede genomineerd voor de Anton Wachterprijs, een prijs die eens in de twee jaar aan de beste debutant wordt uitgereikt. Het bleef bij de nominatie, want de prijs ging uiteindelijk naar Roos van Rijswijk.
Als debuut valt Cinderella zeker gewaagd te noemen. Naast het nogal extraordinaire onderwerp is het een behoorlijk dik boek voor een debuutroman. De lezer staat een stevige 476 pagina’s te wachten waarin het bloemrijke bordeelleven, de daarin rondwentelende excentrieke, geperverteerde en tot ongeluk gedoemde personages en allerlei buitenissige gebeurtenissen in geur en kleur worden beschreven. Je moet er op zijn Vlaams gezegd dus wel goesting voor hebben. Een Vlaams boek is het trouwens zeker. Het taalgebruik vraagt om enig vermogen tot omschakelen. Allerlei Vlaamse uitdrukkingen en woorden worden in rap tempo op de lezer afgevuurd. Woorden als subiet, misere en colere, bakkes en allumeur worden zijn niet van de lucht. Niet alleen het taalgebruik valt op, maar ook de rauw-realistische beschrijvingen van het Vlaamse stedelijke landschap dat in al haar grauwheid wordt beschreven. De zon lijkt nooit te schijnen boven de Vlaamse steenwegen en de mensen die de roman bevolken hebben allemaal een zwarte vlek in hun ziel. Nee, echt luchtig is het allemaal niet.
Cinderella intrigeert doordat de hoofdpersoon, die net als de schrijver Michael heet, het voornemen heeft om alle belevenissen aan het papier toe te vertrouwen, zodat hij er later een roman over kan schrijven. Het zorgt voor een interessante laag in het boek, want wat is autobiografisch en wat niet? En hoe betrouwbaar is Michael de romanfiguur (of schrijver) eigenlijk? Michael is wanneer het er op aankomt kennelijk handtastelijk ten opzichte van vrouwen, maar kan zich dat niet of nauwelijks herinneren. Bovendien worden bepaalde aantekeningen door de moeder van romanfiguur Michael met verbazing gelezen. Michael weet dan ook niet zo precies meer hoe het in werkelijkheid is gebeurd, zegt dat hier en daar moet worden geromantiseerd om het voor de lezer aantrekkelijk te houden of dat hij het misschien later toch nog wel aan zal passen voordat de roman verschijnt.
Cinderella is daardoor een boek dat de lezer vaak in onzekerheid en verwarring laat. In elk geval is het geen sentimenteel boek over een zielige en moeilijke jeugd geworden, maar een curieus boek blijft het zeker.
—
Eerder veschenen op https://dutchliteraturejunkie.wordpress.com/
