"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Cocaïne

Vrijdag, 19 mei, 2017

Geschreven door: Aleksandr Skorobogatov
Artikel door: Roeland Dobbelaer

Geef die man een verhaal

[Recensie] Aleksandr Skorobogatov kan schrijven, heel goed schrijven. Zijn taalgebruik in zijn nieuwe roman Cocaïne is beeldend, woest en weerbarstig, indrukwekkend. Hij schrijft als een echte Rus en gebruikt prachtige lange zinnen, die vaak lijken te ontsporen maar dan net op tijd, na een woord of 50, weer op hun pootjes terecht komen. Een voorbeeld: “Pijn kun je nog vergeten, je kunt je vuisten ballen en met je tanden knarsen, je kunt jezelf allerlei onzin wijsmaken, dat pijn je karakter sterkt, dat een echte man geen pijn voelt enzovoort en zo verder, maar misselijkheid vergeet je niet, of je nu met je tanden knarst of je vuisten balt, overgeven doe je toch.”

Maar Cocaïne is vooral chaos. Skorobogatov voert een mislukt en miskend schrijver op, door iedereen verlaten en verstoten, die in een permanent delier terecht lijkt te zijn gekomen. Zijn angsten, verlangens en fantasieën laat hij de vrije loop. Hij heeft geen enkele controle, kan geen maat houden, is voortdurend onderweg, van kroeg naar kroeg, van hotelkamer naar hotelkamer, lopend, vooral ‘s nachts, zuipend, slempend. Elk contact met een medemens eindigt in een absurde ontmoeting. Mannen worden dwergen, liefjes blijken hoeren, vrouwen bedriegen hem, kinderen zijn misvormd. Of deze ervaringen waar gebeuren of zich in zijn brein afspelen, is vaak volkomen onduidelijk. Na een paar hoofdstukken komt de hoofdpersoon in Stockholm terecht omdat hij de Nobelprijs voor de vrede heeft gewonnen. Maar dan is de lezer eigenlijk allang de draad kwijt en de draad blijft weg.

Wie geen stevige maag heeft moet niet aan dit boek beginnen. Skorobogatov heeft het niet zo op de medische wereld (misschien heeft de schrijver ooit een slechte ervaring gehad in Rusland?). Als de ik-figuur uit Cocaïne iemand ontmoet eindigt deze ontmoeting vaak in een kliniek waar de persoon in kwestie onderworpen wordt aan een gruwelijke sadistische snijpartij, delen van zijn lichaam verliest en uiteindelijk het leven laat. Skorobogatov beschrijft het in detail, plastisch letterlijk. Veel liters bloed worden zo in zijn boek vergoten. Een paar pagina’s later leeft de zoeven vermoorde persoon dan overigens weer gewoon verder. Fantasie en werkelijkheid wisselen elkaar in moordend tempo af. Maar wat de lezer met al die absurditeiten moet…

Dat Skorobogatov kon schrijven wisten we al van eerdere romans, allemaal lovend besproken. Maar nu weten we dus ook dat hij waanzin kan beschrijven. Veel schrijvers gingen hem hier in voor, veel Russen in ieder geval, Dostojevski voorop die in veel van zijn boeken wel een gek of verslaafde stopte met de gekke prins Ljew Nikolájewitsj Myskin uit De idioot als hoogtepunt. Skoboratov wordt altijd geplaatst in de Russische traditie van het absurdisme, maar ik ken geen boeken uit die traditie die zo absurd zijn als Cocaine. Misschien dat Nabokov met zijn Uitnodiging voor een onthoofding nog het meest in de buurt komt, maar dat boek heeft nog een soort van plot.

Pf

Waarom wilde Skorobogatov dit boek schrijven? Een gek, dronkenlap of waanzinnige portretteren is één (als onderdeel van een verhaal kan het zinvol zijn), maar een gek bijna 300 pagina’s achter elkaar aan het woord laten, zonder coherent verhaal, dat is best veel gevraagd van de lezer, ook al schrijft Skorobogatov nog zo mooi. Als je als lezer bereid bent om te zoeken naar pareltjes op een vuilnisbelt, pak dan Cocaïne vooral op. Maar anders moet je gewoon wachten tot Skorobogatovs volgende boek, als hij weer een verhaal durft te vertellen.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

Boeken van deze Auteur: