Glasman Copier bouwde een sterk merk
[Recensie] 1955. Een kalende man met vlinderdasje in een sportief colbert kijkt letterlijk over de schouder van een glasslijper heen of alles wel goed verloopt. Linkerhand in de zak. Zijn vorsende blik suggereert dat hem niets ontgaat. Hier staat A.D. (Andries) Copier (1901-1991) ontwerper, toegepast kunstenaar maar ook manager die het Nederlands gebruiks- en sierglas van Leerdam tot een 20ste eeuw begrip maakte.
Anders dan de compacte overzichtstentoonstelling in het Glasmuseum Leerdam in 2011, blijkt al aan het gewicht van 2 kg dat de nu verschenen bestandscatalogus allesbehalve bescheiden is. Copier compleet is de weerslag van het Copier Research Project waarvoor het museum het complete ontwerptekeningenarchief, privéarchieven, verkoopcatalogi doorspitte om uiteindelijk ruim 1350 werken definitief te rubriceren. Het zwaartepunt ligt op de afbeeldingen – met fraaie klassieke duotone productfoto’s – die de vele verzamelaars zekerheid over de waarde van hun Copier-stukken zullen bieden.
Tussendoor komt in vier bewonderende hoofdstukken Copiers lange werkzame glasleven voorbij. Toch heeft hij wel eens iets anders gedaan. In december 1950 accepteerde hij het aanbod van onder meer Jhr Sandberg om directeur van het Instituut voor het Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam te worden. Copier had eerder de succesvolle Glasschool voor de fabriek opgezet. Afspraak was dat hij het onderwijs mocht combineren met zijn leidinggevende functie op de Glasfabriek. In mei 1952 had Copier echter al genoeg van het “opruimen, organiseren, onwillige leraren en andere ergernissen in het verouderde pand” van de kunstnijverheidsopleiding en keerde hij voor 100% terug naar de glasstad. Twee decennia later werd één van Copiers jongere collega’s Sybren Valkema overigens wel invloedrijk directeur van dezelfde opleiding, inmiddels Rietveld Academie geheten.
Ofschoon het een magnus opum is lees je in deze “Copier Canon” weinig over hoe het buitenland of vakgenoten hier tegen zijn onwrikbare positie als spin in het (glas)web aankeken. Niemand kon om de alleskunner heen. Copier ontwierp namelijk ook reclame-uitingen, tritsen koninklijke geschenken en was incidenteel met keramiek en met KLM kunststof servies in de weer. Als ontwerper – vrijwel nooit als direct uitvoerende – verwerkte hij bekwaam invloeden van oudere toegepaste kunstenaars zoals K.P.C. De Bazel in zijn eigen werk. Geometrie en natuurvormen met name. Pas in de jaren vijftig kreeg het ongedecoreerde purisme van het Bauhaus vat op Copier. Net als bij de expositie blijkt dat Copier zowel in zijn functionele werk als in vrije objecten, die hij als pensionado artistico liet blazen, nooit echt vernieuwing nastreefde. Als opmerkzame trendvolger permitteerde hij zich noch avantgardistische erupties noch rigide stijlopvattingen. Die voorzichtigheid betekende overigens wel meerdere keren de commerciële redding van Leerdam. Meer dan de idealistische en visionaire directeur Cochius, die meestal de kunsthistorische lof krijgt toegezwaaid maar zakelijk weinig slagvaardig was, maakt deze publicatie definitief duidelijk dat eigenlijk Copier als zijn rechterhand en geweten Leerdam Glas tot sterk merk maakte.. om het maar eens 21ste eeuws te zeggen.
Chris Reinewald
Eerder gepubliceerd in ITEMS
