"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Cyriel

Dinsdag, 24 augustus, 2021

Geschreven door: Eline Trenson
Artikel door: Dietske Geerlings

Een ongerieflijke grote boodschap’

[Recensie] Volgens de achterflap moet iedereen de roman

Het perspectief ligt bij Cyriel. Afwisselend lees je over zijn verblijf in Fortuna en zijn geschiedenis. Bij zijn geboorte stierf zijn moeder Juliette in het kraambed. Het lukte zijn vader daarom niet van hem te houden. De geschiedenis herhaalt zich en ook Cyriel lukt het niet om van elk van zijn kinderen evenveel te houden. Zijn geschiedenis bestaat vooral uit een indrukwekkende reeks sterfgevallen, onder andere van zijn broers en zussen, maar ook van zijn eigen kinderen. Met zijn achterkleindochter Sara heeft hij een bijzondere band. Zij komt hem regelmatig opzoeken in het tehuis.

Omdat Cyriel nog goed ter been is, wandelt hij door de gangen en laat zijn kritische blik gaan over alles wat hij tegenkomt:

“Hoewel meestal geserveerd in de vorm van een brij – dat kauwt makkelijker – bestaat het ontbijt ook weleens uit een ‘boboke’. Voor ons Rachel is dat echter geen optie. Rachel heeft immers geen tanden meer en haar maag kan na al die jaren geen vast voedsel meer verdragen. En vandaag? Ja hoor, het is weer van dat. Mark is waarschijnlijk niet gebriefd of heeft simpelweg de tijd niet gehad om de dossiers al te bekijken. Hij moet meer dan veertig oudjes bedienen en verzorgen in amper een paar uur tijd.”

Hereditas Nexus

De boodschap ligt er te dik bovenop en dat maakt het verhaal regelmatig wat plat.

Het boek bevat daarnaast ook ontroerende passages, zoals het moment waarop hij beseft hoeveel hij op zijn vader is gaan lijken:

“Als ik mezelf zou zien zitten in deze leunstoel waarin hij altijd zat, in dezelfde houding, dan zou ik zonder enige twijfel mijn vader zien zitten. Ons hele leven was erop gericht elkaar uit de weg te gaan, en toch zit zijn hele lichamelijke zijn in mijn lijf uitgehouwen. Hoe ik mijn glas vasthoud. Hoe ik mijn ene been over het andere sla. Hoe ik mijn leesbril op- en afzet. Hoe ik vermanend naar storend luidruchtige kinderen kijk wanneer ik probeer een artikel te lezen.”

Ook raken de vele sterfgevallen, niet zozeer door de manier waarop ze beschreven zijn, meer door het aantal.

Doordat Cyriels familiestructuur nogal ingewikkeld is, en hij vele episodes uit zijn leven beschrijft, verlies je als lezer regelmatig het overzicht. Sommige namen lijken op elkaar, of zijn zelfs hetzelfde. Voor in het boek is een stamboom opgenomen, die dan uitkomst biedt. Toch zijn er te veel verhaallijnen die afleiden van zijn situatie in het tehuis.

Het is mij een raadsel waarom Trenson heeft gekozen voor een man die zijn leven lang meerdere vrouwen tegelijk had, terwijl hij getrouwd was met Catharina. Op het moment dat een van zijn minnaressen met zijn bastaardzoon aan de deur staat, neemt hij hen zelfs beiden in huis. Als zij sterft, komt hij gewoon met een nieuwe geliefde, met wie hij ook weer kinderen krijgt. Zelfs in het tehuis duikt hij met diverse dames het bed in. Ergens gaat dat wringen in het boek, en doet het juist af aan de boodschap die kennelijk zo belangrijk is. Goed, hij heeft op tragische wijze veel familieleden verloren, maar hij vertelt trots en zonder enige terughoudendheid over alle vrouwen die hij heeft bemind, terwijl hij zijn eigen vrouw daarmee harteloos heeft bedrogen.

Het kostte mij op den duur als ‘jongere’ toch wat moeite respect op te brengen voor deze ‘senior’, zoals de auteur volgens het nawoord beoogt. Is het zo mensonterend als hij aan het einde van zijn leven een paar uur in zijn eigen poep zit, netjes bijeengehouden door een pamper? Het houdt een keer op, en het weegt wellicht enigszins op tegen de ‘shit’ waarin hij diverse vrouwen heeft laten zitten. Wie heeft nu eigenlijk macht over wie? Zonder dat ik al te veel wil verklappen, kun je het slot zelfs lezen als een klap in het gezicht van allen die dag in dag uit ouderen verzorgen. Het is alsof Trenson een personage heeft geschapen wiens viriliteit zelfs haar eigen missie om zeep helpt.

Eerder verschenen op Tzum