"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Dagen zonder dulci

Maandag, 29 juli, 2013

Geschreven door: Deniz Kuypers
Artikel door: Niqué van den Tillaart

Details als bouwstenen voor een onwrikbaar debuut

In Dagen zonder Dulci, het debuut van Deniz Kuypers, blijft Sylph achter nadat haar zus Dulci met de noorderzon vertrokken is. Ze is een kapot, gevoelig meisje dat de keuze van haar zus nooit goed begrepen heeft. Op zoek naar ‘het waarom’ van het plotselinge vertrek van haar zus schetst Kuypers Sylphs overdenkingen op een stille, breekbare manier.

Sinds de verdwijning van haar zus Dulci is het gezin van Sylph verstomd. Sylphs vader blijft van huis weg onder het mom van werk of verdrinkt zijn verdriet achter het stuur op hun oprit, en haar moeder gedraagt zich alsof Dulci nooit bestaan heeft en heeft al haar foto’s weggegooid. Sylph trekt zich steeds meer terug in haar eigen wereld om zo onder andere de constante ruzies met haar moeder te vermijden. Het familieleven wordt steeds verstilder en afstandelijker naarmate Dulci langer weg is. De keren dat Sylph haar beide ouders ziet is ze zich er sterk van bewust dat ook díe relatie tanende is:

 ‘Ik denk aan mijn vader en Dulci, en aan hoe ons gezin uiteen is geblazen als de zaadjes van een paardenbloem, en ik vraag me af hoe we elkaar ooit weer terug kunnen vinden als we dag na dag door blijven vliegen en steeds verder bij elkaar vandaan raken.’

Dulci zei ooit tegen Sylph: ‘Je ziel zit in de details, niet in de grote dingen. Niet in de kleren die je draagt, maar in de woorden die binnen in je ring gegraveerd staan, of de foto die opgevouwen in je portemonnee zit.’ En dat is ook waar de ziel van deze roman in schuilt: alles zit in de details.

Hereditas Nexus

Die focus op detail vinden we zowel terug in de beelden die worden opgeroepen – ‘Soms denk ik dat het onzichtbare koord dat mijn moeder verbindt aan ons gezin en de wereld om haar heen rafelig aan het worden is’ – als in de opbouw en, vooral, in de symbolische en tekstuele verwijzingen. De namen van de personages? Allemaal onderdeel van het grote geheel. De constellatie van al deze elementen is minutieus opgebouwd en zorgt ervoor dat de hele roman op een hoger niveau dan de eigenlijke tekst recht aan de woorden van Dulci doet.

Stilstand

De intertekstuele en symbolische verwijzingen zijn talloos, er is op een punt duidelijk een cirkelbeweging aan de gang: de herkomst van Sylph(id): een mythisch luchtwezen, raven als boodschappers en verhalenvertellers, een dokter met de naam Vogel die Sylph een aantal verhalen vertelt… Deze roman illustreert de kracht van verhalen vertellen en wil dat via terugkerende details aan de lezer duidelijk maken. En dat is precies wat dit debuut zo sterk maakt.

Veel van de beeldspraak heeft te maken met stilstand, en het zijn geen zinnen die je vlot doorleest. Maar daardoor zijn ze des te intrigerender; tegen de tijd dat je het boek bijna uit hebt, besef je dat een aanwijzing voor de ontknoping al vrij in het begin gegeven is, maar dat je die toen als bijzin afdeed. De stijl van het verhaal weerspiegelt daarnaast het gezinsleven van Sylph: verstild, wat traag, het heeft je volle aandacht nodig:

‘Het is of de lucht tot stilstand is gekomen. Ons gezin beweegt zich voort op een manier die lijkt op hoe het vroeger ging, maar wat wij doen heeft geen gevolgen meer. In het vacuüm dat Dulci heeft achtergelaten, kunnen we ruziën, lachen, schreeuwen, maar er is niemand om het te horen.’

Ondanks de intrigerende details en stijl blijft de ontknoping wat makkelijk. Het is zeker een van de sterkste debuten die ik heb gelezen, maar op het punt van de clou miste ik meer diepte. Dat wordt gecompenseerd door de ‘oude verhalen’, klassiekers en mythen die makkelijk hun weg naar boven vinden en deze roman zo gelaagd maken. Ze creëren voor de willende lezer een eigen zoektocht, naast die van Sylph naar wat er met haar zus is gebeurd.

Duidelijk is dat Kuypers hier een bijzondere prestatie heeft neergezet, die zeer aan te raden is voor wie een gelaagd verhaal verkiest boven de oppervlakkige belevenissen van even jonge hoofdpersonages uit debuten van andere jonge auteurs zoals Alma Mathijsens Alles is Carmen of Hanna Bervoets’ Of hoe waarom.

Dagen zonder Dulci is een zeldzaam debuut waarvan ik zeker ben dat vele lezers het zullen omarmen. Verlies jezelf erin en trek aan alle tekstuele draadjes en rafels die je vindt.

Boeken van deze Auteur:

Het ruisen van de wereld

Dagen zonder dulci