‘Een kleine geschiedenis’
[Recensie] “Het verhaal van de aarde en de organismen die erop leven is grootser en spectaculairder dan een Hollywoodfilm, en heeft meer plotwendingen dan de spannendste thriller” (p. 13). Het boek De aarde is dan ook veelzijdig en heeft een actuele ondertoon want de klimaatverandering komt ook ter sprake.
“In den beginne, zo opent de bijbel met het boek Genesis. Legendarische woorden die iets aanduiden maar in feite nog meer verhullen. Wat was er vóór dit begin en hoe kwam dit begin van leven tot stand? “In den beginne was er … Tja, wat eigenlijk?” vraagt Andrew Knoll, hoogleraar biologie en aardwetenschappen aan de Harvard universiteit, zich af. In zijn boek De aarde onderzoekt hij die vraag behoedzaam vanuit verschillende perspectieven: chemie, fysica, leven, zuurstof, dieren, groen, rampen en mens.
Het begin wordt geduid op 13,8 miljard jaar geleden, de beroemde ‘oerknal’. Andrew Knoll belicht de ontstaansgeschiedenis van de aarde vanuit verschillende aspecten waarbij allerlei geologische processen, zwaartekracht, ‘donkere materie’, de opbouw van de aarde, sterren en schuivende continenten ter sprake komen.
We weten steeds meer maar toch blijft er over het ontstaansproces van het leven veel onduidelijk.
“Het leven is dus ontstaan op een aarde die we nauwelijks zouden herkennen: heel veel water en bijna geen land, heel veel kooldioxide, maar geen of bijna geen zuurstof, her en der opborrelende waterstof en andere gassen” (p. 92 – 93).
Fossielen van dieren en planten, het ontstaan en voortbestaan van de biodiversiteit en grote geologische omwentelingen – meteorieten, ijstijden en vulkanisme – komen in verschillende hoofdstukken aan de orde.
Zwart/wit illustraties – waarom geen kleur? – verhelderen het betoog. De lezer proeft de persoonlijke betrokkenheid van Andrew Knoll bij zijn verhaal. Hij doet verslag van reizen naar plekken op de aarde die geologisch interessant zijn en beschrijft diverse onderzoeken.
Het boek is toegankelijk geschreven en daarom best geschikt voor een breed lezerspubliek al is enige voorkennis misschien toch wel gewenst. Voor wie meer van de ontstaansgeschiedenis van de aarde wil weten is het uitermate informatief en overzichtelijk geschreven.
In hoofdstuk 8 komt het ontstaan van de mens ter sprake en hoewel Andrew Knoll positief is over de ontwikkeling die de mens in de loop van 300.000 jaar heeft doorgemaakt, uit hij wel zijn zorg over de ecologische bedreiging die momenteel van de mens uitgaat. Het slotwoord is dan ook een appèl:
“Het is uw wereld en uw erfenis, maar ook uw verantwoordelijkheid. Het is nu aan u om te bepalen wat ermee gebeurt” (p. 236).
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
