"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De achilleshiel van allergie

Maandag, 24 juni, 2019

Geschreven door: Onbekend
Artikel door: Onbekend

Een veelkoppig monster

[Recensie] Allergenen blijven een belangrijke kwestie in de voedingsmiddelenindustrie. Ieder jaar worden meer producten teruggeroepen omdat ze niet de juiste allergeneninformatie bevatten of voedsel tijdens het productieproces onbedoeld met een allergeen in aanraking is gekomen. En terecht, want voor iemand met een voedselallergie kan het levensbedreigend zijn als hij of zij verrast wordt door een allergeen in een product.

Allergie komt bovendien steeds vaker voor, zo verklaart ook Harry Wichers, hoogleraar aan de Wageningen Universiteit, in zijn boek. De oorzaak van die toename is nog niet duidelijk, al bespreekt Wichers wel enkele theorieën. Een toegenomen genetische aanleg is onmogelijk, dus moet het aan veranderingen in ons milieu liggen. Zou het bijvoorbeeld kunnen komen door de toegenomen hygiëne in de westerse wereld? Of door veranderingen in de samenstelling van de microbiome in onze darmen? Waarschijnlijk is het een ingewikkelde combinatie van factoren die lastig te bewijzen is.

Wie zich regelmatig zorgen maakt om allergenen – of dat nu om professionele of om persoonlijke redenen is – vindt het misschien wel eens interessant om te weten hoe allergie nu precies werkt. Wichers legt het haarfijn en toegankelijk uit, van het moment dat het immuunsysteem een gevoeligheid ontwikkelt tot het moment dat een allergische reactie ontstaat. Daarbij doet hij geen aannames over de kennis van zijn lezers. Zo moet hij in de eerste plaats al flink wat woorden besteden om uit te leggen wat wel en wat echt geen allergie is. Dat er bijvoorbeeld een verschil is tussen lactose-intolerantie en melkallergie, en dat je niet allergisch kunt zijn voor kleurstoffen of belasting betalen.

Die toegankelijkheid wordt zo nu en dan wel tenenkrommend. Een groot schrijver is Wichers niet en in zijn poging het de lezer niet te moeilijk te maken, vervalt hij al snel in slecht te verteren spreektaal. Ook zijn ‘uitlegwoordjes’ werken soms op de zenuwen. Zo worden signaalmoleculen en receptoren respectievelijk ‘woorden’ en ‘oren’ en worden MHC-II-complexen ‘schandblokjes’. Ze maken het verhaal lang niet altijd duidelijker en zorgen voor een hoog schoolboekgehalte.

Boekenkrant

Maar goed, het gaat om de inhoud, en die is dik in orde. Als leek krijg je een gedetailleerd inzicht in de rol van het immuunsysteem bij allergieën en de aard van allergenen zelf. Na het lezen van De achilleshiel van allergie realiseer je je hoe veelzijdig en ingewikkeld de biochemische natuur in elkaar zit. Je hebt je verwonderd over de talrijke mechanismen die het immuunsysteem heeft om indringers buiten te houden. En je beseft, misschien wel voor het eerst, hoe groot de variatie is in allergieland. Alleen in een pinda zitten al elf typen allergenen die allemaal net iets anders werken, en zo’n allergeen zorgt bij de een voor licht ongemak terwijl een ander er bijna aan dood gaat.

Geen wonder dat wetenschappers moeite hebben oplossingen te vinden voor zo’n gevarieerd probleem. Wichers ziet wel hoop, zoals in onderzoek naar desensibilisatietherapieën (het sensitieve immuunsysteem regelmatig blootstellen aan het allergeen waardoor het zich aanpast), en de LEAP-studie waaruit bleek dat vroege blootstelling aan bepaalde allergenen de ontwikkeling van allergie kan voorkomen. Maar zoals hij zelf zegt: ‘allergie is een veelkoppig monster’ en er zal nooit één oplossing voor alle allergieën komen.

Eerder verschenen in EVMI