"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De achterblijver

Donderdag, 26 oktober, 2006

Geschreven door: Yves Petry
Artikel door: Daan Stoffelsen

Petry maakt van de lezer een achterblijver

Hij staart van de voorkant van het boek de toekomst in, met zijn grote blauwe ogen en een schijnbaar onbewogen blik. Het is een baby, een mensenbaby wel te verstaan, en hoe positief onze gevoelens ook zijn bij dit aaibare wezentje, het zal hem en ons niet helpen. Hij, en wij met hem, zijn de achterblijvers.

Dat vertelt ons Gram Goetleven, wiskundige, visionair, ‘een echte vechter’ en sinds enkele dagen een halve wees. Hij is werknemer bij Carnitec, een leidend technologiebedrijf dat werkt aan ‘Baby’, een supercomputer die uit zichzelf intelligenter zal worden en die uiteindelijk de mens, vastgelopen in emoties, driften en een beperkte intelligentie, overbodig zal maken, een achterblijver zal maken. En Gram is zijn profeet:

‘De toekomst zal een toekomst zonder vaders zijn en bijgevolg een toekomst zonder kinderen. Het zal een millennium worden van pure intelligentie die alleen maar intelligente manieren kent om zich te handhaven of voort te planten. Wat geen betekenis heeft, zal geen betekenis krijgen. Alleen wat werkt, zal werkelijk heten. Dat is, dames en heren, de toekomst waaraan door Carnitec wordt gewerkt.’

Gram is gevraagd het internationaal congres van zijn bedrijf te openen, omdat, zegt zijn chef dr. Miami, hij ‘een echte vechter’ is en een ‘visionair’. Het is zijn opdracht de toekomst zonder mensen te schetsen die Carnitec met Baby voorbereid. Op weg naar het vliegveld, op het vliegveld, in het vliegtuig, overdenkt Gram Carnitecs missie, maar telkens wordt hij gestoord door irritant menselijke kwesties als praatgrage taxichauffeurs en onverwachte reisgenoten. Zo komt er weinig terecht van de grootse toespraak en verzandt de hoofdpersoon in gemijmer over zijn leven – met name de laatste dagen daarvan, waarin hij zijn vaders crematie voorbereidde.

Boekenkrant

Het blijkt al snel dat geniale wiskundige zelf, met al zijn bewonderenswaardige afstand jegens zijn medemensen, de beste voorbeelden van achterblijvers weet te leveren. In de eerste plaats zijn vader, Zak Goetleven, de man die in zijn onstuimig in verre landen uitgeleefde lust een dodelijke syfilis heeft opgedaan. Maar hijzelf is zeker ook een achterblijver, Gram is namelijk een fervent darkroombezoeker, een totale loser, iemand die absoluut niet kan communiceren met anderen. Naarmate De achterblijver vordert, zien we stukje bij beetje hoezeer Gram de echte achterblijver is. Niet de superioriteit van de supercomputer toont hij uiteindelijk aan, maar de inferioriteit van dit individu.

De Vlaming Yves Petry, zelf ook wiskundige en filosoof, schreef al drie romans, waarvan de derde, De laatste woorden van Leo Wekeman (2003), op de longlist voor de AKO-Literatuurprijs kwam. Dit is zijn vierde roman. Net als in De laatste woorden van Leo Wekeman voert hij een loser op in een lelijke maatschappij, op zoek naar iets moois, maar falend in die zoektocht. Ditmaal is de loser de ingebeelde schepper van iets groots, die eigenlijk niets heeft om trots op te zijn. In een consequente eerste persoon, als was dit Grams al te eerlijke toespraak. En in een vloeiende stijl, die dan weer hoogdravend, dan weer plat is, maar nooit op het verkeerde moment. Maar de tegenstellingen in het plot liggen er nogal dik op. Het spel van woorden en beelden met baby’s, achterblijvers, afwezige vaders, ‘Gram’ en ‘Zak’, ‘Goetleven’ is snel uitgespeeld, en wat er ook gezegd moge worden over de droom van de supercomputer, door de absurditeit van de aftakeling van de dromer ervan valt elke serieuze overweging weg.

Als dit boek als ideeënroman berekend is, dan is dat een misrekening. De achterblijverprikkelt alleen door stijl.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Liefde bij wijze van spreken

De achterblijver