Niets te verbergen?
[Recensie] Iets meer dan een jaar geleden zorgde Edward Snowden ervoor dat het wereldwijde debat over privacy in het digitale tijdperk een radicaal andere wending nam. Zijn onthullingen dwongen de autoriteiten die de bevoegdheden voor inlichtingendiensten willen uitbreiden, voor het eerst sinds 11 september in het defensief. De traditionele verdedigingslinie dat wie niets te verbergen heeft zich ook geen zorgen hoeft te maken, bleek niet meer afdoende. Opeens moesten gezagsdragers, van Obama tot Plasterk, uitleggen waarom ze zoveel informatie over burgers verzamelen.
Dat was precies wat Snowden voor ogen stond, toen hij zich – aanvankelijk anoniem – meldde bij de in internet en burgerrechten gespecialiseerde journalist Glenn Greenwald.”‘Ik wil een wereldwijd debat ontketenen over privacy, internetvrijheid en de gevaren van staatstoezicht”, liet de NSA-klokkenluider in een chat weten.
In zijn boek De afluisterstaat maakt Greenwald duidelijk hoe belangrijk het is dat dat debat wordt gevoerd. Zijn opsomming van de programma’s waarmee de NSA burgers wereldwijd in de gaten houdt, is indrukwekkend. Ook voor Greenwald zelf, die schrijft dat hij ‘werkelijk geschokt was’ door de reikwijdte van de surveillance state. “De Amerikaanse regering heeft een systeem ontwikkeld dat bedoeld is om overal op aarde korte metten te maken met elektronische privacy”, concludeert hij.
De gedreven Greenwald is op zijn best als hij uitlegt waarom dit onderwerp hem zo aan het hart gaat. Privacy is een voorwaarde om je als mens te kunnen ontplooien, vindt hij. Het is bovendien de brandstof voor een goed functionerende samenleving waar ook ruimte is voor minderheden en voor mensen met een afwijkende mening. Wie constant het idee heeft dat hij in de gaten wordt gehouden, is eerder geneigd tot conformisme.
Westerse landen die zich wel zorgen maken over de online repressie in totalitaire landen maar ondertussen zelf systemen optuigen waarmee iedereen permanent in de gaten kan worden gehouden, zijn volgens Greenwald dan ook hypocriet. Want dergelijke systemen worden vroeg of laat misbruikt om mensen met uitgesproken politieke meningen of religieuze overtuigingen dwars te zitten. Greenwald, wiens partner op Heathrow werd vastgehouden op basis van een wet die is bedoeld om terrorisme te bestrijden, kan daar helaas over meepraten.
Eerder verschenen in Wordt Vervolgd
