Maakt de middenklasse van Kenia een democratie?
[Recensie] In 2000 serveerde The Economist Afrika af als ‘the hopeless continent’. Inmiddels is het Britse weekblad aanmerkelijk optimistischer gestemd. ‘Africa rising’, zette het tijdschrift eind 2011 op zijn cover. Er is dan ook voldoende reden tot optimisme: de armoede neemt af, evenals de kindersterfte en het oorlogsgeweld. Landen worden democratischer en de jonge beroepsbevolking zorgt in veel landen voor een economische groei waarvan we in het westen alleen maar kunnen dromen.
Als er één land is dat symbool staat voor de economische vooruitgang van Afrika, dan is het wel Kenia. In 2015 groeiden alleen China en de Filipijnen sneller. In De Afrikaanse droom beschrijft Carien Westerveld, die in 2010 naar Kenia verhuisde, de levens van de nieuwe, jonge middenklasse in de hoofdstad Nairobi. Haar boek is een boeiend portret van een generatie die laveert tussen moderniteit en traditie. Ze betalen hun huur met een app, kijken Amerikaanse soaps en volgen cursussen waar ze leren omgaan met hun nieuw verworven welvaart. Tegelijkertijd blijkt het lastig voor de jongeren om te breken met tradities. Ouderwetse ideeën over man-vrouw-verhoudingen, het huwelijk en het belang van de eigen tribe drukken nog altijd een enorm stempel op hun levens.
Volgens politicologen is de aanwezigheid van een middenklasse een belangrijke voorwaarde voor de ontwikkeling van een democratische rechtsstaat. Van dat ideaal is Kenia nog wel even verwijderd, getuige de alom aanwezige corruptie en het tribale geweld dat losbarstte na de verkiezingen van de presidentsverkiezingen van 2007. Die geweldsorgie, waarbij zo’n 1200 mensen om het leven kwamen en honderdduizenden op de vlucht sloegen, leidde tot een aanklacht van het Internationaal Strafhof tegen president Kenyatta. Die gebruikte die aanklacht tijdens de verkiezingscampagne van 2013 om zichzelf neer te zetten als slachtoffer van het arrogante westen. Een slimme zet: ook de middenklassers die Westerveld spreekt, kozen uiteindelijk voor Kenyatta.
Dat stemt somber. Maar er staan ook genoeg hoopgevende verhalen in Westervelds boek. Over een feministische communicatiemanager die kritisch blogt over de ondergeschikte rol van de Keniaanse vrouw bijvoorbeeld, of over een dappere journaliste die fraude met gezondheidsgelden aan het licht brengt. Zo zijn er genoeg mensen die de strijd aanbinden met achterhaalde tradities en corruptie. Inclusief, zo lijkt het, de Hoge Raad in Kenia. Die bepaalde, kort na het verschijnen van Westervelds boek, dat de verkiezingen waarbij Kenyatta in augustus werd herkozen, opnieuw gehouden moeten worden omdat de kiesraad er een janboel van had gemaakt.
—
Eerder verschenen in Wordt Vervolgd
