Spitsvondige satire
De eerste zin:
“Ik sta bekend onder vele pseudoniemen, maar laten we beginnen met de naam die ik bij mijn geboorte kreeg.”
[Recensie] Zakaria dus, dat is de echte naam van de hoofdpersoon uit Fikry El Azzouzi’s nieuwste roman, maar naarmate het verhaal vordert scharrelt hij er nog een paar andere op, zoals Remspoor, Abu Batman, Jihaad, lief klein konijntje, Wacko Jacko en zelfs The-Texas-Chainsaw-Massacre-part-two. Zakaria voelt zich een volbloed Belg van Marokkaanse afkomst en beseft niet welk een contradictio in terminis dit voor zowat iedereen in zijn omgeving is. Want ofwel ben je Belg, ofwel Marokkaan, maar beide? Dat kan niet.
De beloning is El Azzouzi’s satirische kijk op onze hedendaagse wereld, waarbij vooral ingezoomd wordt op de hete identiteitshangijzers. En niets gaat hem daarbij te ver. Zo laat hij de jonge Zakaria naast het sterfbed van zijn vader verliefd worden op de Reusachtige Verpleegster, bloedmooi, maar voor de meeste mannen te zwaar om te dragen, en dus de ideale vrouw voor een Marokkaan. Van haar ondergoed maakt hij een cape, vandaar Abu Batman. Zakaria’s moeder laat hij wekenlang huilen omwille van de dood van haar man, tot haar kinderen oordopjes insteken en wanneer zijn Turkse vriend Emre met zijn Verpleegster gaat lopen spreekt hij zichzelf vermanend toe:
“Geen scène maken, niet het Marokkaantje uithangen.”
Als witte schrijver kun je dit vandaag niet meer maken natuurlijk.
Bijtender wordt El Azzouzi in het hoofdstuk waarin hij Zakaria als een jonge hond geveild laat worden – of is het in realiteit toch een adoptie door meneer Patron, die hem wil kneden “tot een voorbeeld voor zijn soort, waar de hele samenleving trots op kan zijn”. Patron laat hem de hele dag in de tuin zitten, omdat zijn soort graag buiten is, en geeft hem een schopje mee om een putje te scheppen wanneer hij zijn gevoeg moet doen.
De beloning zit vol spitse vondsten. Zo heten de chauffeurs die Zakaria naar Marokko en nadien terug naar België brengen en hem van een grandioze toekomst doen dromen Cristiano Ronaldo en Lionel Messi. Maar zoals bij de meeste kleine voetballertjes blijft het ook voor Zakaria bij dromen. Al vanaf het begin van de roman weten we immers dat hij de man met het hoedje is, een van de terroristen die de aanslag pleegden op de luchthaven van Zaventem.
—
3 vragen aan Fikry El Azzouzi
Je roman lijkt wel een lesje in radicalisering. Ontzeg iemand zijn identiteit en hij is bereid die van een moslimterrorist aan te nemen, toch?
El Azzouzi: “Zakaria wil niet anders dan ergens bijhoren. De Belgen aanvaarden hem echter niet en de Marokkanen nog minder. Wanneer er dan iemand langskomt die zegt dat Marokkanen hypocriete moslims zijn en Vlamingen helemaal ongelovig, maar dat hij daarentegen een goede moslim is, is hij verkocht. Zakaria radicaliseert op een paar weken. De man die in Utrecht drie mensen doodschoot op een paar minuten. Mensen die geen uitweg meer zien kunnen soms heel snel radicaliseren. Het is hun ontsnapping. Die man was een crimineel, had iemand verkracht. Dus dacht hij als martelaar te kunnen sterven door een briefje achter te laten en een paar mensen af te knallen. Dat is blind geloof en blind geloof is altijd slecht.”
Veel van wat wij denken en doen is gebaseerd op veronderstellingen, schrijf je. Veronderstellen wij bijvoorbeeld niet dat Marokkanen geen wc-papier gebruiken, maar water?
El Azzouzi: “Wat natuurlijk helemaal fout is aangezien we ons achterste gewoon met onze hand afvegen (lacht luid). Voor alle zekerheid, wij gebruiken wel degelijk wc-papier. Ik zeg dat er liever bij omdat je snel met misverstanden zit. Zo schreef ik ooit een satirische column, waarin ik mensen met een migratieachtergrond uitlegde wat ze moesten doen om aanvaard te worden in Vlaanderen: altijd met twee woorden spreken, braaf knikken, glimlachen en nooit je stem verheffen. Het lag er vingerdik op dat dit satirisch bedoeld was en toch deelde Vincent Van Quickenborne die column op Twitter met de opmerking ‘That’s the spirit’.”
En wellicht deed hij dat met de beste bedoelingen?
El Azzouzi: “De weg naar de hel is geplaveid met goede bedoelingen. Dat anderen een eigen persoonlijkheid of cultuur hebben, lijken we soms te vergeten. We moeten er allemaal als gepolijste Vlamingen uitzien, onze roots vergeten en de westerse ‘normen en waarden’ overnemen. Ik vind dat vreemd. Want wat zijn die normen en waarden dan? Jinnih Beels en Filip Dewinter werden ooit samen geïnterviewd. De journalist vroeg aan Beels of ze Dewinter een racist vond. Welnee, antwoordde ze, ik vind dat het woord racist vandaag te pas en te onpas wordt gebruikt. Wablief, dacht ik, is dat een voorbeeld van die westerse normen en waarden?”
—
Eerder verschenen in Knack Focus
