Geen uitschieter voor een auteur als Claudel
Recensie gebaseerd op de Franse editie van dit boek. Citaten in het Frans
[Recensie] Op het eiland Sulawesi hebben de Toraja, een inheemse gemeenschap, de gewoonte hun dode kinderen te begraven in de stam van een bepaalde boom, waarvan de schors dan geleidelijk aan dichtgroeit. De boom groeit en laat de ziel naar de hemel stijgen.
“L’existence de ce peuple est obsessionnellement rythmée par la mort.”
In dit boek is de verteller de hoofdpersoon, het verhaal is geschreven uit een ik-perspectief. De verteller is een filmregisseur die een reis naar Indonesië heeft gemaakt nadat hij zijn beste vriend en de producent van zijn films, Eugène, heeft verloren. Maar de auteur en de verteller overlappen elkaar wel, want Claudel verloor zelf zijn vriend, de baas bij zijn uitgeverij Editions Stock, Jean-Marc Roberts, zo’n 2 jaar voordat hij deze roman schreef (2016).
De rode draad van deze roman is de dood. Het verslag van de reis van de verteller naar Indonesië is in feite slechts een korte proloog.
Het eerste deel maakt het moeilijk om echt in dit boek te komen en het taalgebruik is niet gemakkelijk. Dit boek is dan ook eerst en vooral een filosofisch werk waarin Claudel nadenkt over de dood, het verlies van zijn vriend, en de dood in het algemeen. Het gaat over welke vorm het leven aanneemt in het aanschijn van de nakende dood. De tekst blijft een beetje afstandelijk totdat we op een punt komen waar het privé-leven van de filmregisseur meer in het verhaal binnenkomt.
Claudel schrijft dit boek in zijn herkenbare stijl: minutieus, met overleg en eloquent (welsprekend).
De verteller is in een periode van rouw beland en moet eerst deze weg afleggen voordat hij zijn leven kan herstellen en hervatten, nadat hij Eugène op zijn laatste reis heeft moeten vergezellen. Als palliatieve buddy begeleidde hij zijn vriend en in dit boek deelt hij vele herinneringen en anekdotes die hij samen met hem beleefde, bijv. hoe zij samen de Tsjechische schrijver Milan Kundera, die vele jaren in Frankrijk woonde, ontmoetten ter gelegenheid van een niet-reglementair uitje buiten het ziekenhuis waar Eugène aan het eind van zijn leven verbleef. Hoewel het boek erg zwart is, wordt gelukkig ook de kracht van vriendschap en liefde als tegengif uitgediept.
Toch moet het leven van de verteller doorgaan, en het verhaal volgt en verweeft dan de evolutie van de ziekte van zijn vriend met de creatie en de voltooiing van zijn laatste film, en zijn ontmoeting met een vrouw die jonger is dan hijzelf. Tegen het einde van het boek is het erg symbolisch hoe zijn leven dan verdergaat, hoewel ik dit misschien niet heel geloofwaardig vond.
De thema’s dood, verlies, rouw, herinneringen en het leven staan centraal in dit boek maar ook in verschillende andere boeken van Claudel. Deze thema’s zijn bijv. ook duidelijk aanwezig in zijn debuut “Rivier van vergetelheid” (Meuse l’oubli).
“Comment vas-tu?” “Comment-va-t-elle?” […] “Je me disais qu’il était cocasses d’employer un verbe qui indique le mouvement pour caractériser un état mental ou physique. Nous nous percevons comme des êtres mobiles. Notre mouvement garantit notre bonheur. Si plus rien ne bouge, n’avance, si tout s’arrête, s’immobilise, la possibilité du bonheur meurt et nous avec : ça ne va plus. Nulle part.”
En wat een mooie bedenking over de Franse taal!
—
Eerder verschenen op Hebban
