Het grillige verloop van een volledig leven
Wat is een Romantisch leven? Niet eenvoudig daar antwoord op te geven. Allard Schröder besteedt er in zijn nieuwste roman De dode arm bijna 600 pagina’s aan. Ondertitel van het boek is namelijk ‘Een Romantisch leven’. Het bestaan van de hoofdpersoon Ernst Coltersteen is lusteloos en wordt beheerst wordt door de herinnering aan zijn jeugdvriendinnetje Almi. Het gehele boek blijft zij zeer aanwezig als het zinnebeeld van de ideale liefde.
[Zie ook het vraaggesprek met de auteur op deze site en een voorpublicatie van de roman op Athenaeum.nl]
Ernst en Almi zijn buurkinderen en groeien samen op, leren samen lopen en spelen samen in de zandbak. De band die hij met haar voelt, wordt niet verminderd doordat zij ‘…was voorbestemd altijd een kind van drie te blijven’. Ofwel: geestelijk gehandicapt is. Op een dag verdrinkt zij in een zijtak van de rivier – een poel stilstaand water – die langs zijn huis stroomt, de dode arm. Hierna droomt hij regelmatig van Almi en in iedere vrouw die hij tegenkomt zoekt hij haar.
Pauzestand
Er is nog een andere zoektocht die Ernst beheerst: die naar zijn vader. De man die hij zo noemt is zijn stiefvader. Ernst is geboren aan het eind van 1945 en weet van zijn moeder dat zijn vader een Amerikaanse vlieger is, maar hij kent hem niet.
Ondanks deze twee belangrijke drijfveren wil zijn leven niet echt op gang komen. Hij heeft het gevoel ernaast te staan, met niets doet hij werkelijk mee. Alles overkomt hem. Eigenlijk is het dus niet ‘ondanks deze twee belangrijke drijfveren’ maar ‘door deze twee…’. Al het andere is van weinig waarde. Hij is daardoor in de pauzestand blijven staan.
In het boek volgen we het hele leven van Ernst. En dat is, hoewel hij het meeste onverschillig beleeft, rijk en ruim. Schröder weet in deze roman een breed scala van thema’s tot bloei te brengen. Behalve de genoemde zoektochten en wat die met het hoofdpersonage doen, gaat het boek over de gespannen relatie met de gehaaide familie Coltersteen. Maar ook over verraad door schijnbare vrienden (waardoor Ernst zelfs enkele jaren in de gevangenis verblijft), of de rol van waarheid en leugen (is het wel waar dat zijn echte vader een Amerikaan is?) – het is te veel om hier allemaal te bespreken. Met Ernst als hoofdpersoon beschrijft Schröder het grillige verloop van een volledig leven, met vele zijwegen. Zijwegen die de hoofdpersoon weliswaar niet opzoekt, hem gewoon overkomen, maar hem wel vormen. Verschillende thema’s bepalen zo afzonderlijke periodes van zijn bestaan. En uiteindelijk krijgt een romantisch ideaal als het verlangen naar de ideale geliefde in dit boek een eigen en nieuwe invulling.
Meanderen
Het is echter niet alleen de veelheid aan thematiek die dit boek bijzonder maakt. Dat is bovenal de stijl. De rijke, bijna klassieke stijl waar Schröder om bekend staat, maakt ook dit boek weer tot een bijzondere leeservaring. Beeldende, meanderende zinnen wekken een fijnzinnig beeld op van de gebeurtenissen. Als voorbeeld het begin van het boek:
‘Aan de bovenloop in de bergen was de rivier wild water geweest, koud en grijs, vol onrust zoekend, onzeker van steen naar steen glijdend; eerder al had ze zich daarboven wit schuimend van de klippen in het diepe geworpen om later,in hoog tussen de rotsen opschietende fonteinen, moeiteloos de horden van de cataracten te nemen, en verder, dieper, steeds dieper het dal in te stromen. In het eerste laagland gleed ze jong nog, maar niet langer koortsig kolkend en al broeierig met woelend water, langs naakte oevers en banken met blanke kiezel en zwarte elzen,over dwergengoud naar steeds lager land, waar ze breeduit voor het eerst met andere rivieren samenvloeide, ’s winters buiten haar oevers trad, over straten ging, in huizen zocht, tot ze uiteindelijk glinsterend A*** bereikte, waaraan ze, inmiddels oud en breed, voorbijging, aarzelend hier en daar – er was niemand die haar zei waar ze moest zijn – al niet meer wetend hoe ze daar was gekomen.’
De dode arm is in stijl en thematiek een schitterend boek. Voorwaar de weerslag van een romantisch leven!
