Met wielerkleding onder de zonnebank
Nu de Tour de France is afgelopen, is er voor wielersportliefhebbers gelukkig direct een goed alternatief voorhanden. Niet de Ronde van Polen of de Ronde van Portugal, maar De ereronde van de eland – de debuutroman van Thijs Zonneveld. Zonneveld (1980) was jarenlang wielrenner, maar nu hij naar wielersportbegrippen oud is heeft hij zich toegelegd op het schrijven over deze sport. Zo is hij sportjournalist voor De Pers (in 2008 werd hij daar zelfs verkozen tot Journalist van het Jaar) en zijn er verhalen van hem verschenen in wielertijdschrift De Muur. Dat hij niet alleen kan fietsen maar ook kan schrijven staat na het lezen van De ereronde van de eland vast.
In het boek staat een naamloze wielrenner centraal, die onverwacht aan kop gaat in een etappe van de Tour de France. Niet alleen voor de lezer is zijn naam onbekend, ook voor het publiek dat staat toe te kijken – de hoogtijdagen van de renner zijn namelijk al lang voorbij en hij houdt zich normaal gesproken schuil in het peloton. Eerst twijfelend, dan met overtuiging gaat de eenzame fietser de strijd aan. Met het peloton, met de bergen en met de spookbeelden in zijn hoofd.
De ereronde van de eland brengt de Tour de France tot leven, je ziet de beelden als lezer voor je. Hoe de toeschouwers cola over de fietsers gooien of gehuld in Nederlandse vlaggen proberen mee te rennen; hoe de fietser in zijn eentje een berg probeert te bedwingen. De auteur heeft jarenlang rennerservaring opgedaan in allerlei wielerkoersen en weet de observaties van zijn hoofdpersoon zo overtuigend op te schrijven dat je je als lezer haast op het zadel waant – of je nou fietsfanaat bent of niet. Korte beschouwingen van buitenaf, alsof ze gemaakt worden door een televisiecommentator, worden afgewisseld met persoonlijke overpeinzingen van de wielrenner – niet alleen over zijn loopbaan, maar ook over irritante toeschouwers. Zonneveld beschrijft treffend de angsten, twijfels en (vergane) ambities van de renner. Met nuchtere humor relativeert de renner zijn wielerdromen en beschrijft hij de vreemde gewoonten van zijn medecoureurs:
‘Sommige wielrenners kicken erop. Op die gladde benen en die rare strepen over hun lichaam. Ik ken renners die met hun wielerkleding onder de zonnebank gaan liggen. Om de benen en armen zo bruin mogelijk te maken.’
Zonneveld is niet de enige auteur die schrijven met sporten combineert. Tim Krabbé heeft een roman over wielrennen geschreven – De Renner – en Abdelkader Benali en Dirk van Weelden nemen geregeld deel aan een marathon. Maar waar deze auteurs vooral bekend staan om hun boeken, en in hun romans verschillende verhaallijnen met elkaar weten te combineren, is Zonneveld in de eerste plaats wielrenner. Doordat De ereronde van de eland alleen over fietsen gaat en alles wat daar bij komt kijken, wordt het boek wat eenzijdig. Goed, de relatie van de coureur met zijn vriendin Patricia komt kort aan bod. Er is een mooie passage over een natuurdocumentaire waarin een gewonde eland wordt gevolgd. En Zonneveld weet op een herkenbare manier over te brengen hoe irritante deuntjes urenlang in je hoofd blijven zitten – van K3-liedjes tot wasmachinereclames. Maar toch komt het uiteindelijk allemaal op wielrennen neer, en dat wordt een beetje eentonig. De verhaallijn is summier, de opbouw van het boek te voorspelbaar.
Toch laat Zonneveld zien dat hij goed mee kan komen in het literaire veld, hij is niet zomaar een wielrenner die een roman schrijft – hij is een wielrenner met literaire kwaliteiten. Waar topsporters als Johan Cruijff hooguit oneliners als ‘Ieder nadeel heb z’n voordeel’ produceren, maakt Zonneveld duidelijk dat topsport en mooi taalgebruik elkaar niet uitsluiten. Al lijkt zijn hoofdpersoon daar nog aan te twijfelen. ‘Sjee. Hoor mij nou. Illusie. Ethiek. Wat een dure woorden. Goed dat ik zo niet hardop denk. Straks denken ze nog dat ik slim ben. Staat er elke dag een persparasiet met een lijst vragen op me te wachten na de finish.’
Ook Zonneveld moet zich alvast maar klaarmaken voor wat extra media-aandacht, zeker als hij zich ook gaat richten op andere onderwerpen dan wielrennen. Als hij nog een beetje doortrapt kan hij in de toekomst namelijk zo aansluiten bij het kopgroepje sportende schrijvers, onder leiding van Krabbé.
