The Sisters Brothers, het boek en de film
The Sisters Brothers. De titel van het boek van de Canadees Patrick deWitt uit 2011, ook de titel van de film van de franse filmer Jaques Audiard uit 2018, windt er geen doekjes om. Dit is een Western. Maar wel eentje die conventies oprekt en hier en daar op zijn kop zet. Behalve de vreemde dubbelzinnigheid van de titel is er allereerst er het verhaal dat in de verte doet denken aan de superieure Border Trilogy van Cormac McCarthy. Die trilogie speelt in de eerste helft 20e eeuw. The Sisters Brothers is door zijn setting halverwege de 19e eeuw meer een klassieke (film-)western. Een verhaal dus dat speelt in de uithoeken van de nog wetteloze pioniersgebieden van Amerika’s Manifest Destiny.
[Recensie] Wat de mannen, jongens en een handvol vrouwen in al die boeken drijft is soms onduidelijk, veelal is het de zucht naar avontuur, naar een nieuw onbesmet leven of naar snel geld. Zo wordt Harvardman Andrews, in het boek Butcher’s Crossing (John Williams), in 1870 gedreven door romantische onrust en nieuwsgierigheid naar de bisonjacht. In boek en film The Sisters Brothers is de scheikundige Hermann Kermit Warm (Riz Ahmed) uit ondernemingszin naar het westen getrokken. Hij heeft een geheime methode ontwikkeld om gemakkelijker goud op te sporen. Dat maakt hem tot aanlokkelijk doelwit voor geldbeluste schurken. Een zekere Commodore die een misdaadsyndicaat runt, geeft Eli en Charles Sisters de opdracht hem zijn methode te ontfutselen en daarna te doden. In de verfilming wordt de Commodore gespeeld door de Nederlandse acteur Rutger Hauer.
Spannende antropologie van het Wilde Westen
John Morris moet Kermit Warm opsporen. Eli en Charlie (John C. Reilly en Joaquin Phoenix in de film) zijn de Sisters Brothers die Kermit Warm vervolgens moeten doden. Hen maakt het niet uit waarom de scheikundige dood moet. Ze worden ervoor betaald door de Commodore en doen hun werk. Charlie en Eli Sisters zijn – anders dan de helden uit de Spaghetti Westerns van Sergio Leone – niet supersnel met hun revolvers. Patrick deWitt beschrijft ze – Audiard verfilmt ze – als mannen die ‘gewoon goed zijn’ in het doden van mensen. In onze samenleving zouden het huurmoordenaars of psychopaten zijn, mensen die je zo snel mogelijk achter de tralies wilt zien.
Het knappe van zowel schrijver deWitt als filmer Audiard is dat ze niet zoals Leone of de latere Quentin Tarantino een eigen universum scheppen waar hun moordzuchtige ‘helden’ perfect in passen. deWitt creëert en reconstrueert zorgvuldig een redelijk ‘normale’ historische wereld. Het zijn weliswaar de pioniersranden van Amerika zonder veel wetten, maar het is nog steeds ons universum.
Het is dezelfde manier van werken als in Michael Punke’s boek en Iñárritu’s magistrale film The Revenant. Of als studie naar de uiterst gewelddadige wereld van de drugssmokkel rond de Mexicaans Amerikaanse grens zoals in No country for old men (2007) naar een script (dat leest als een boek) van de onvolprezen schrijver Cormac McCarthy. Of van de scripts van Taylor Sheridan voor Wind River (2017) en Hell or high Water (2016). Het zijn technisch gezien geen boeken maar filmscenario’s. Scripts die verhalen van de gevaarlijkere randen van onze wereld, van plaatsen waar het kwaad vaker dan hier in Nederland gebeurt, onverwacht naar binnen stort.
In het boek The Sisters Brothers beschrijft deWitt in zijn boek uit 2011 een revolverduel waarin ‘de ander’ duidelijk als eerste schiet. Dan pas schiet Charlie Sisters. ‘De ander’ is nerveus en beeft en mist. Charlie neemt kalm de tijd, mikt rustig en schiet raak. Hij treft de ander dodelijk in de borst. Het resultaat van de handeling komt niet voort uit schier mythische en bovenmenselijke vermogens, maar uit iets veel banalers, voor Charlie is het doden een ingesleten routine geworden. Noem het, de westernvariant van Hannah Arendts ‘banaliteit van het kwaad’.
Het geluid van Colt anno 1851
En dan is er filmer Audiard en het oergenre van de film: de Western. Audiards eerste speelfilm Regarde les hommes tomber ofwel Kijk, hoe de mannen vallen uit 1994 was al een goeie eigentijdse versie van een gangsterfilm in de stijl van Jean-Pierre Melville (maker van Le Samouraï uit 1967). Maar met Sur mes Lèvres ofwel Lees mijn lippen uit 2001 en later met Un prophete, De profeet, uit 2009, ontsnapt hij door zijn genuanceerde scenario en regie aan het genre. Ongeveer zoals John Le Carré of Graham Green in een aantal van hun boeken, die onder het genre spionage vallen, maar die er door hun stijl en diepte voor een goed deel weten te ontsnappen. In de film The Sisters Brothers waarvoor hij ook het scenario schreef, wordt Audiard geholpen door de personages van het boek van Patrick deWitt, de goedmoedige maar niettemin dodende reus Eli Sisters, diens meer duistere, gestoorde man broer Charlie, de in het boek zeer excentriek geschetste John Morris en de merkwaardige uitvinder Hermann Kermit Warm. deWitt zowel als Audiard houden van buitenbeentjes.
In The Sisters Brothers lees je schrijver deWitt genieten van de landschappen, maar natuurlijk excelleert juist daarin de film. Die toont ze tussendoor en onnadrukkelijk aanwezig, magistraal als ze zijn. Daarbij hoort het het licht dat in het westen van de VS van de Stille Oceaan afketst in de luchten boven het land.
De schoten uit de Colts in de film klinken zoals ze horen te klinken: hard en gemeen. Een boek kan de schoten beschrijven, horen doe je ze niet. En zowel deWitt als Audiard hebben een Western gemaakt. Een film naar een boek waarin één van de Sister-broers één van de eerste massagefabriceerde tandenborstels in handen krijgt , maar ook een film die begint met een lange reeks doden. De Sisters broers zijn zelfs even de tel kwijt. Maar dan rent een paard schreeuwend van pijn en brandend de nacht in.
En wat is beter het boek of de film? Die vraag mag u zelf beantwoorden.
—
Dit is een bewerkte versie van een artikel dat in 2018 verscheen op www.VandaagenMorgen.nl waarbij geen gebruik is gemaakt van de Nederlandse vertaling van het boek.
