"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De geest geven

Vrijdag, 19 mei, 2017

Geschreven door: Hilary Mantel
Artikel door: Nico Voskamp

De doden tot leven schrijven

[Recensie] Hilary Mantel heeft geen rimpelloos leven, dat is wel duidelijk na het lezen van haar ‘memoir’. Ze mag dan succesvolle boeken schrijven en volgens de uitgever een prijzenkast hebben die aan alle kanten uitpuilt, maar privé gaan sommige zaken belabberd.

Het beeld dat van Hilary oprijst is dat van een vechtjas. In haar jeugd vecht ze tegen lompe nonnen en hersenloze leeftijdgenootjes, en later tegen de steeds meer haar gezondheid ondermijnende ziekte endometriose. Die ziekte zorgt voor ondraaglijke pijnen en is, zeker in de tijd dat Mantel opgroeit, moeilijk te diagnosticeren. De ene na de andere kwakzalver van een dokter schrijft haar medicatie voor, steeds zwaarder, tot aan de poorten van het gekkenhuis. Dan ondergaat ze een operatie waardoor ze nooit meer kinderen kan krijgen; ze moet al haar onverwoestbare optimisme bij elkaar rapen om daar overheen te komen. Optimisme, en verhalen schrijven zijn haar tegengif tegen het noodlot.

Schrijven kan ze, en hoe. Zodra je begint te lezen ben je verkocht. Zo beschrijft ze hoe ze in de Owl Cottage zijn, haar man en zijzelf. Ze gaan het huis verkopen: “Rond elf uur zie ik een flikkering in het trapgat… om het voor het merendeel van de mensen behapbaar te maken, ik ‘weet’ dat het de geest van mijn stiefvader is.” Drie regels lager: “Ik ben het gewend dingen te ‘zien’ die er niet zijn. Of – om het beter behapbaar voor mezelf te maken – ik ben het gewend dingen te zien die ‘er niet zijn’.” Een zienswijze die ze één bladzijde later droog onderuit haalt: “Het is, uiteraard, ook mogelijk dat de flikkering bij de trapleuning niets meer is dan de voorbode van een migraineaanval.” Losjes neemt ze daarna de lezer mee in de wereld van een migrainelijder. Show, not tell indeed.

Gestructureerd is ze ook. Het boek is netjes verdeeld in zes periodes: In 2000 het moment dat ze Owl Cottage gaan verkopen, dan terug naar haar vroege schooljaren tussen de nonnen, de daarop volgende latere schooljaren, haar verdere ontwikkeling tot zelfstandige vrouw, en het omgaan met haar demonen op latere leeftijd. Het zesde (niet genummerde) deel gaat over haar huidige leven na de verkoop van Owl Cottage.

Boekenkrant

Door het boek heen kietelen juweeltjes van schrijfkunst de hersens. Een scène uit haar vroege schooljaren. Kleine Hilary komt in de klas bij juffrouw Simpson. De kinderen moeten elke keer hardop lezen wat er op het bord staat. Hilary geeft daar een zinvolle aanvulling op door de woorden te zingen en erbij in haar handen te klappen. Juffrouw Simpson zegt: “Wil je soms een klap met deze liniaal?” Een paar bladzijden verder peinst Hilary: “Ik dacht dat ik hier voor eeuwig was opgesloten, in dit Paleis van Domme Vragen. Wil je soms een klap met deze liniaal?”

Als kind had ze de Magic Slate, een toverlei met transparante folie waarop je met een soort breipen kon schrijven. Onder de folie verscheen dan je geheime schrijfsel; als je aan de kartonnen flap trok, werd de lei gewist. Ze was er dol op, tot ze ontdekte dat de pen afdrukken op het plastic achterliet. Daarna heeft ze de lei niet meer aangeraakt. “Nog steeds vind ik het vreselijk als er iemand over mijn schouder meekijkt als ik aan mijn werktafel zit en er woorden op het beeldscherm verschijnen… Als mensen mij om advies vragen, zeg ik: laat je werk niet zien voor het voltooid is.”

In de zesde periode van het boek, over haar huidige leven, spreekt ze openhartig over haar worsteling met haar gewicht en welke geestelijke wonden haar nooit gekregen kind heeft geslagen. Spottend constateert ze dat ze in haar huizen altijd veel te veel eten, lakens en spullen opsloeg. “Wie verwachtte ik eigenlijk, behalve de ongeborenen of misschien de doden? De hongerige gezinnen van ooms…, hun dode nageslacht, …mijn eigen ontbrekende dochter met haar kinderen, een groenogig meisje met mijn groenogige kleinkinderen. Wat kun je anders doen met de verlorenen, de doden, dan ze tot leven schrijven?”

Dat doet ze dan maar; godzijdank gezegend met een fantastisch schrijftalent.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles Ook verschenen op Nico’s recensies

Boeken van deze Auteur:

Voorbij het zwart

De moord op Margaret Thatcher

De spiegel & het licht

Wolf Hall

Een veiliger oord – deel 1 Vrijheid