Morsige pappa’s en gemiste kansen
[Recensie] Na twee succesvolle romans scherpt Merijn de Boer zijn pen aan een verhalenbundel. Geïnspireerd door grote namen uit de literatuur zet hij er 12 neer, elk met een eigen toon.
Om met het titelverhaal te beginnen: De geur van miljoenen volgt de geschiedenis van de brave chirurg Edzard Maris en zijn liefdevolle vrouw Anna, die in een vliegtuig hun voormalige huisgenoot tegenkomen. Dat is geen onverdeeld genoegen: deze Alexandre is een wolf in schaapskleren, hij lichtte het stel op en verdween met de noorderzon. Maar voordat dat gebeurde, had Anna een memorabel momentje met Alexandre toen ze, door zijn parfumgeur misleid, opgewonden raakte en hem kuste. Ze herpakte zichzelf, maar “De geur van Alexandre Molenaar, en misschien wel de geur van miljoenen mannen op de wereld, bleef in hun badkamer hangen zolang ze er woonden… Toen ze verhuisden, was dat misschien wel door die bedrieglijke geur.”
De Boer verbindt hier knap het Madeleine-effect van geur met bedrog. Daarnaast munt hij een belangrijk thema. Hij laat zien hoe een gearriveerd leven (de succesvolle chirurg) wel bevredigend kan lijken, maar in ruil voor die bevredigende zekerheid de keus is kwijtgeraakt om een ander soort leven (de oplichter Alexandre) te volgen. Dit gemiste kansen-thema zien we vaker in de bundel.
Het tweede, terugkerende thema (laten we het een fascinatie noemen) betreft een zoektocht naar pappa’s. Het duidelijkst is dat te lezen in Een vaderfiguur, waar Pjotr bij Jacob op bezoek gaat. Jacob is een ronduit morsige oude man, blijkbaar op zoek naar een jonge vriend, en samen tasten ze elkaar (met woorden, godzijdank) af. Dat gaat gepaard met een wonderlijk klunzige conversatie. Uiteindelijk komen ze niet nader tot elkaar en vertrekt Pjotr weer, waarna thuis de spijt bij hem de kop opsteekt. Ook dit soort vaderachtige figuren die met heimwee/jaloezie worden beschreven, duiken vaker op.
Nog een uitspringer: Uit liefde voor Vestdijk, over een man die een advertentie in de krant zet om samen met iemand alle romans van Vestdijk te gaan lezen. De waardering van de Boer voor de oude schrijfmachine Vestdijk straalt hier helder tussen de zinnen door. En een grappige twist levert het verhaal ook, omdat iedereen denkt dat de man een contactadvertentie heeft geplaatst, terwijl hij echt alleen die romans wil lezen.
Een advocaat van de duivel zou hier kunnen zeggen: is dit Vestdijk-verhaal dan ‘goed’? Als idee (advertentie wordt verkeerd begrepen) is het wat mager. De uitwerking is wel droogkloterig grappig, met een fijn personage als ‘Barbara met de nasi’ en absurde dialogen. Maar de uitwerking zou het ook kunnen stellen zonder de Vestdijkromans als onderwerp. Het zou bijvoorbeeld ook kunnen gaan over de kookboeken van Nigella Lawson, past beter bij Barbara ook. Maar goed, dat is slechts de mening van die advocaat. Bovendien: niet alle verhalen kunnen even goed zijn.
De topper van de bundel is wat mij betreft In slechte handen. Heerlijk de realiteit oprekkend, met gortdroge teksten, ontmoet de Boer een slechte dubbelganger van zichzelf. Die schaduwpersoon dringt langzaam verder zijn leven binnen. Terwijl de spanning toeneemt, filosofeert de hoofdpersoon over het dubbelgangerverhaal dat voor dit verhaal model heeft gestaan en belicht allerlei aspecten die met dit fenomeen te maken hebben. Te leuk om te missen, dus lees deze vooral zelf. En vergeet de rest van de bundel niet.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles en Nico’s recensies
