Over beter communiceren
[Recensie] Beter communiceren en voor jezelf opkomen is de belofte van De gouden gespreksgids, waarin ongemakkelijke situaties in de ontmoeting met de ander de lezer op een ander spoor kunnen zetten.
De auteur Wicher Schols werkt bij The School of Life Amsterdam en ontwikkelde trainingsprogramma’s in gespreksvoering voor individuen en kleine en grote ondernemingen. Ongemak is wat hij tegenkwam bij veel mensen die hij ontmoette. Voor Schols is dan ook uitgangspunt voor het schrijven van deze gids bij het voeren van gesprekken het vertrouwen in jezelf en de mensen om je heen. Hoe iemand communiceert vertelt ook veel over wie jezelf bent. ‘Wat je zegt ben je zelf’ was dan ook lange tijd de werktitel van dit boek. Schols: “Je manier van communiceren veranderen betekent dus in wezen ’werken aan jezelf”.
Verwacht in deze ‘gouden gespreksgids’ geen diepgaande psychologische verhandelingen maar eerder veel praktische tips over allerlei situaties waarin je terecht komt in de ontmoeting met de ander. Wat de leesbaarheid van dit prettig geschreven boek bevordert zijn de vele praktijkvoorbeelden aan de hand van fictieve personages en vragen en opdrachten die de hoofdstukken larderen.
Het boek (240 pagina’s) is ingedeeld in drie hoofdstukken. Deel 1 gaat over jezelf en je eigen relaties. Voor lezers die nog niet zo bedreven zijn in gespreksvoering zijn schema’s uit de management literatuur opgenomen die van nut kunnen zijn je eigen posities onder ogen te zien. Zo zijn er de kernposities van de pleaser, de perfectionist en de pusher. Deze worden afgezet in wat kernkwadranten heten: kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën.
Emotionele bankrekening
Schols is ook gecharmeerd van ‘geweldloze communicatie’ ontwikkeld door Marshall Rosenberg, die wijst op onvervulde behoeftes onder negatieve oordelen. Omgekeerd duidt een positief oordeel juist op een vervulde behoefte. Verder gebruikt Schols meerdere keren in zijn boek het begrip ‘de emotionele bankrekening’. Een begrip dat hij heeft ontleend aan het standaardwerk van Stephen R. Covey, De 7 eigenschappen van effectief leiderschap. Als je lekker in de plus staat en een fijne rente haalt uit je relatie, hoef je je geen zorgen te maken, maar anders wordt het als je een paar keer in het rood hebt gestaan en het niet goed lukt om een buffer op te bouwen. Daar staat dan weer tegenover de neiging om je aan te passen, geen kritische vragen te stellen om zodoende te denken krediet te kunnen krijgen.
Het tweede deel is vooral gericht een aantal vaardigheden aan te reiken voor ongemakkelijke situaties. Allerlei soorten vragen komen langs, maar ook het belang van doorvragen en het onderzoeken wat ‘de subtekst’ is onder een vraag: de interpretatie van wat de ander probeert te zeggen. “Je doet er goed aan om je interpretatie te checken bij de spreker als daar ruimte voor is” tipt Schols.
Communikaping
In het derde en laatste deel geeft Schols aanwijzingen wat je kunt doen in herkenbare ongemakkelijke situaties. Hij komt hier met het begrip ‘communikaping’. Dat is de neiging om bij het verhaal van een ander te reageren met “O dat heb ik ook”. Aardig is de introductie van een ‘Commissie van Ongevraagd Advies’ (‘Weet jij wat jij zou moeten doen?’). In dit verband is er ook aandacht voor de neiging van vooral mannen om aan ‘mansplaining’ te doen. Iets uitleggen of verklaren hoe iets in elkaar steekt, terwijl de toehoorder- vaak een vrouw- die ook van de hoed en de rand weet en daar op dat moment geen interesse in heeft.
Tenslotte gaat Schols uitgebreid in op individuele relaties in de liefde, het ontdekken van relatiepatronen en het praten over sex, opvoedgesprekken, gevoelige gesprekken binnen de familie en het vinden van woorden bij de dood.
Al met al een prettig leesbare gids bij wat waar we maar niet genoeg van krijgen: het goede gesprek met jezelf en de mensen om je heen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
