"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De grote spirituele shift

Zondag, 14 oktober, 2018

Geschreven door: Brian McLaren
Artikel door: Wolter Huttinga

Je bent niet alleen, geef de moed niet op

De schrijver

Brian McLaren is een Amerikaanse voorganger, spreker en schrijver. Komend uit een fundamentalistisch protestants milieu heeft hij zich ontwikkeld tot één van de voormannen van de Emerging Church-beweging. Dat is een groep gelovigen die de kerk op postmoderne wijze fragmentarisch, zoekend en progressief ziet herrijzen uit de as van het oude, statische instituut.

Thematiek

Dit boek past in de rij boeken die Brian McLaren de afgelopen twintig jaar is begonnen te produceren. Hij pleit voor een nieuw christendom met een nieuw elan dat zichzelf beschouwt als een beweging achter Jezus aan, een beweging die niemand uitsluit en ecologie hoog in het vaandel heeft staan.

Kookboeken Nieuws

Wereldwijd ontwaart McLaren gelovigen die zich uit de benauwende, onderdrukkende ketenen van het systeem van hun geloof wurmen. Ze bevrijden zich van een gewelddadig godsbeeld en van een cynische kijk op andere mensen (“niet-gelovigen als hellevoer”).

Dat is de beweging die dit boek dus steeds maakt en propageert: van instituut naar beweging, van starheid naar dynamiek, van priesterlijk naar profetisch, van geloof als denksysteem naar een manier van leven. 

Die manier van leven kenmerkt zich simpelweg door liefde. “Waar het me om gaat is of de kerk mensen leert een leven te leiden vanuit liefde, vanuit het hart, voor God, voor alle mensen zonder uitzonderingen en voor de hele schepping”.

Mooie passage

De auteur vertelde over zijn geloofssysteem dat aan duigen lag aan een bevriende rabbijn. Die reageerde: “Wij lezen Bijbelverhalen niet om naar geloofsstandpunten te graven. Wij lezen ze om naar betekenis te graven. Wij zoeken naar een betekenis die ons kan leiden door de moeilijkheden van het leven, ons kan helpen ontdekken wie we zijn, waarom we hier zijn, waar we heen gaan, hoe we betere mensen kunnen worden, om zo de wereld te kunnen genezen. Wij beschouwen onze heilige verhalen als bodemloze putten vol betekenis.”

Karikaturen

McLarens analyses missen veelal scherpte en nuance. Grote stellingen poneert hij met veel aplomb. Bijvoorbeeld: “Eeuwenlang is het christendom gepresenteerd als een stelsel met geloofsstandpunten”. Over de geloofsleer: “Gods totalitaire regime werd ondersteund door het ultieme surveillancemiddel: alwetendheid. Overal verscholen zich spionnen en informanten: alomtegenwoordigheid.” Het christendom is een “gefaald geloof”.

Alles wat christelijk heet wordt ten onrechte door McLaren door de bril gezien van zijn eigen geërfde traditie van verziekt, harteloos protestantisme. Het is alsof iemand het boek Knielen op een bed violen heeft gelezen en daaruit opmaakt dat dat een loepzuivere beschrijving van tweeduizend jaar christendom is.

Reden om dit boek niet te lezen

Een belangrijke reden gaf ik hierboven al. De auteur gebruikt zijn eigen biografie, zijn eigen ‘migratie’ uit een fundamentalistische vorm van protestantisme als sjabloon voor wat hij beschouwt als een wereldwijde, allesomvattende religieuze shift.

Dat biedt een eenzijdige blik op het christendom en op alles wat maar ‘institutioneel’ proeft. Als je overigens even kijkt wat een wagonlading haat McLaren online van Southern Baptist-achtige gelovigen over zich heen krijgt, begin je iets van het missionaire elan van een boek als dit te begrijpen. In de huidige Nederlandse context vind ik het echter misplaatst.

Het boek is onscherp en spreekt te grote woorden: “Er moeten partnerschappen tussen de noordelijke en zuidelijke helft van de wereldbol worden gesloten, tussen rijk en arm en tussen alle rassenscheidingen. De beweging moet een nog nooit eerder vertoond partnerschap smeden tussen de geestelijkheid en de leken.” Ja, dat is ongeveer van het niveau ‘geen gezeik, iedereen rijk’.

Voor iemand die ecologische heelheid hoog op de agenda heeft staan worden er in één boek overigens wel erg veel vliegreizen naar conferenties en spreekbeurten over de hele wereldbol gemaakt.

Reden om dit boek wel te lezen

De weinig subtiele toon en analyse nemen niet weg dat veel christenen die een vergelijkbare beweging als McLaren doormaken zijn boek kunnen beleven als een welkom steuntje in de rug. Ieder die tegen het instituut kerk of het geloofssysteem is gebotst: je bent niet alleen, geef de moed niet op.

Het betoog is sympathiek. Het is moeilijk om niet in te stemmen met een boek dat betoogt dat het christendom de boodschap van goddelijke liefde in Jezus Christus dient te belichamen en te verspreiden. 

Voor het eerst verschenen in Trouw