Trauma’s verwerken
[Recensie] Geconfronteerd worden met zinloos geweld kan behoorlijk intimiderend en voor sommigen zelfs traumatiserend zijn. Als je zélf slachtoffer wordt van zinloos geweld, dan zet het je hele leven op de kop. Het overkomt Patrick, de hoofdpersoon uit De jaren van de tijger, een jonge docent en promovendus aan de Leidse universiteit. Als hij aan het stappen is met zijn vriendin Femke wordt hij in elkaar geslagen door twee jongens totdat er iemand ingrijpt. De redder in nood is Ines, een jongedame die aan een Chinese vechtsport doet. Patrick is behoorlijk onder de indruk van haar en schrijft zich in bij dezelfde Chinese vechtschool als waar Ines ingeschreven staat. Hij sluit daar vriendschap met Steve, een jonge en levenslustige Ier en raakt onder de invloed van de enigmatische ‘dottore’ Scattolini, die de vechtschool met ijzeren vuist leidt.
De jaren van de tijger is de tweede roman van Joost van Driel (1976), die vorig jaar debuteerde met zijn eerste roman In het museum, een boek dat op de longlist terechtkwam van de ANV Debutantenprijs. In het museum was een mooie en intieme roman over een zesjarige jongen die heel erg op zoek was naar zijn plaats in de wereld en dat thema valt ook weer terug te vinden in De jaren van de tijger. Na zijn mishandeling is Patrick zichzelf niet meer en probeert hij zichzelf opnieuw uit te vinden door bijna al zijn tijd op te offeren aan de vechtschool. Hij moet weerbaarder worden, vind hij zelf. Dit zeer tegen de zin van zijn vriendin Femke die het liefste verder gaat met het leven alsof er niets is gebeurd en de verandering van Patrick met lede ogen aanziet.
Joost van Driel vertelt een verhaal waar veel mensen zich iets bij in zullen kunnen denken. Niemand wil machteloos zijn als hij of zij met plotseling extreem geweld wordt geconfronteerd, maar toch zullen de meeste mensen bevriezen of vluchten. Een kleine meerderheid gaat de strijd aan. Patrick komt uit een veilige intellectuele wereld waar geweld geen plaats kent en hij is dan ook totaal onvoorbereid op de jongens die hem aftuigen. De keuze van Patrick om niet nog een keer machteloos te zijn en zichzelf weerbaarder te maken, zal voor de meeste lezers dan ook goed zijn te begrijpen. Joost van Driel besteedt echter maar weinig tijd aan het transformatieproces van Patrick, waardoor het af en toe moeilijk is om in diens gedachtegang en beweegredenen mee te gaan. Patrick stort zich halsoverkop in zijn nieuwe leven en lijkt nauwelijks om te kijken naar de persoon die hij voorheen was. Slechts af en toe reflecteert hij op de tijd van voor de mishandeling en toont hij enig begrip voor de mensen die hem voorheen dierbaar waren.
“Het zachte werd langzaam van mijn karakter geschuurd. Het harde bleef over. En dat voelde goed. Maar echt gezellig voor Femke was het inderdaad niet.”
Misschien is het een onderdeel van het trauma dat Patrick heeft opgelopen, maar daar komen we niet echt met zekerheid achter. Joost van Driel besteedt des te meer aandacht aan de driehoeksverhouding tussen Patrick, Ines en Steve. Dat is een interessant stel bij elkaar, maar het is soms moeilijk te begrijpen wat hen verbindt en tegelijkertijd afstoot. Het boek is een wervelwind van gebeurtenissen zonder dat er veel context en uitleg wordt gegeven. Al levert dat tegelijk ook best een aantal mooie passages als de ondergaande op:
“Wacht op me, riep ik naar mijn vrienden die me leken te ontsnappen, als ballonnen die door een plotse wind werden meegevoerd. Of was ik aan het vervliegen in die vochtige lucht, even stuurloos als al die andere mensen in deze droevige stad?”
Toch blijft de lezer een buitenstaander en is hij vooral getuige van de bijzondere dynamiek van dit drietal zonder dat dit tot meer begrip leidt tot hetgeen hen samenbindt. Het boek bevat in dat opzicht helaas nogal wat lacunes en vaagheden en de lezer zal deze lacunes en vaagheden zelf moeten invullen. Het maakt van De Jaren van de tijger naast een bij tijd en wijle interessante roman toch vooral een afstandelijke roman.
—
Voor het eerst verschenen op De Leesclub van Alles
