De swing kent geen sociale klassen
Joe Rantz is een jongen die van een dubbeltje een kwartje wordt. Hoogtepunt uit zijn leven is het met de Acht winnen van olympisch roeigoud in Berlijn in 1936. De ploeg weet tijdens finale de fase van volmaakte saamhorigheid te bereiken: de ‘swing’. In de roman De jongens in de boot legt de Amerikaanse auteur Daniel James Brown uit hoe het werkt.
Brown beschrijft in zijn boek hoe negen jongens (acht roeiers en één stuurman) in de aanloop naar het winnen van olympisch goud naar elkaar toegroeien en zich langzaam maar gestaag ontwikkelen tot een goed geoliede roeimachine. De Amerikaanse auteur heeft er voor gekozen om het waargebeurde verhaal te vertellen vanuit het perspectief van één van de roeiers, de op 31 maart 1914 in Spokane (Washington) geboren Joseph (Joe) Rantz.
Joe groeit op in het Amerika van de crisisjaren. Zijn vader is iemand van twaalf ambachten en dertien ongelukken. Hij verliest zijn vrouw op jonge leeftijd, maar hertrouwt daarna vrij snel, nota bene met de tweelingzus van de vrouw van zijn oudste zoon. Dat wordt geen gelukkig huwelijk. Vooral de jonge Joe moet het ontgelden. Zijn stiefmoeder kan hem niet luchten of zien. Wanneer zijn vader, na weer een mislukte onderneming, zijn biezen pakt en zijn auto heeft volgeladen met vrouw en kinderen, vertelt hij dat er geen plek meer is voor Joe in het gezin. Amper vijftien jaar oud staat hij er voortaan alleen voor.
Het is nauwelijks voor te stellen over wat voor veerkracht en doorzettingsvermogen deze eenzame puber dan beschikt. Hij leeft in het door zijn vader half afgebouwde huis, doorloopt succesvol de middelbare school, en om in zijn levensonderhoud te voorzien heeft hij allerhande bijbaantjes. Dankzij zijn wilskracht lukt het deze arme luis uiteindelijk zelfs om toe te worden gelaten tot de Universiteit van Washington in Seattle. Daar ontdekt een enthousiaste coach dat Joe talent heeft voor roeien, van oudsher een sport voor de rijken.
De rest is, zoals het cliché luidt, geschiedenis. Na enkele bewogen jaren van voorbereiding, wint de Acht van Washington op de Nazi-Spelen van 1936 in Berlijn goud. Met een neuslengte voorsprong laten ze in de finale de Duitse Arische superroeiers achter zich. Wilskracht blijkt sterker dan ideologie.
De swing
In die finale bereiken de jonge Amerikaanse roeiers de ultieme fase van saamhorigheid. Het roeien kent namelijk een fenomeen dat haast ongrijpbaar is en lastig valt te definiëren. Het wordt swing genoemd. Het verschijnsel manifesteert zich pas wanneer alle roeiers zo volmaakt gelijk op roeien, dat geen enkele handeling, van welke roeier ook, uit de pas loopt met de anderen. Met een goede swing kan er energie worden gespaard voor een laatste, slopende sprint in de slotfase van een wedstrijd. De swing behouden terwijl het tempo wordt opgevoerd is waanzinnig moeilijk.
Maatschappelijke achtergrond
Wat iemands maatschappelijke achtergrond is, maakt bij het bereiken van de swing niet uit. Saamhorigheid en hetzelfde doel voor ogen hebben is het enige wat telt. Zoals Brown over Joe schrijft in de finalerace: “Hij had geen andere keuze dan zich in elke haal te storten alsof hij zich vanaf een klif de diepte in wierp, in het volste vertrouwen dat de anderen er waren om hem er voor te behoeden dat hij het volle gewicht van de boot op zijn riemblad kreeg. Keer op keer, vierenveertig keer per minuut, had hij zich blindelings in zijn toekomst gestort, in de wétenschap dat de andere jongens er voor hem zouden zijn.”
De jongens in de boot gaat echter over meer dan het bereiken van de ultieme staat van roeigeluk. Het gaat ook over een land in crisis en hoe die te ontstijgen. Over hoe hogere en lagere sociale klassen elkaar kunnen versterken. De armlastige Joe wordt in het begin door zijn elitaire roeimaatjes met de nek aangekeken. Wanneer de jongens elkaar beter leren kennen ontstaat er wederzijdse respect, groeien ze naar elkaar toe en realiseren ze de American Dream in een roeiboot.
—
Eerder verschenen op http://www.sportgeschiedenis.nl/
